අලුත් කොළඹ අත් දැකීම

පහුගිය සතියෙ ්ඒ කිව්වේ මැයි 20 වෙනිදා විතර මම උන්නේ කොළඹ. තංගල්ලෙන් බස් එක්ක නැගල ගාල්ලට ගියා ගාල්ලෙන් කොළඹට ගියා. ගාල්ල කොළඹ බස් එකේ නැග්ගහම කළුතරින් හිරු මාධ්‍යවේදියෙක් නැගලා ඒ වෙද්දි පටන් අරගෙන අලුත් දෙයක් වුන අන්තර්පලාත් බස් සේවාව ගැන විස්තර ඇහුවා. ඉතින් ඒ බස් කොළඹට ආවට ඒවායේ දි මොකුත්ම බැලුවේ නැහැ.මගදි චෙක් කලෙත්නැහැ උණ බැලුවෙත් නැහැ අයි ඩී නොම්බර බැලුවෙත් නැහැ. බබා වාගේ අපි කොළඹට ආවා. 

කන්තෝරුව 

කන්තෝරුවට ඇතුල් වෙද්දි සපත්තු වලට විසබීජ නාසක ඉස්සා. ඉන් පස්සේ ඇතුලට ගියාම අත හෝදන බේසම් තියලා තිබුනා.සමස්තයක් වසයෙන් කොළම ගොඩක් තැන්වල අත හෝදන බේසම් සවිකරලා ටැප් හරහා වතුරදීල තිබුනා. අපේ කන්තෝරුවල හැම තට්ටුවකම පඩිපෙල ගාව හෑන්ඩ් සැනිටයිසර බෝතල සවිකරලාත් තිබුනා. කන්තෝරුවල වෙනදා වගේ අස් පරස් කරන්න ක්ලීනින් ස්ටාෆ් එන් නැහැ.. අපේ කොළඹ නගරයේ ෆ්ලැට් කීපයකට කොරෝනා බෝ වුනා නේ. ඒ නිසා ඒවායේ ඉදලා මිනිස්සු එනවා ඇතිය ක්ලීනින් සර්විස් වලට කියලා සැක හිතල වෙන්න ඇති ඔෆිස් ඇතුල ක්ලීන් කරන්න දැන් එලියෙන් ස්ටාෆ් එන් නැහැ. අපිටම ක්ලින් කරගන්න වෙලා. ඊට අමතරව විෂබීජ නාශක දියර ඔෆිස් එක ඇතුලට ඉහින්නත් කට්ටිය ආවා. 

සමස්තයක් විදිහට කන්තෝරු සංකීර්ණයේ මැයි මස 20 වෙනිදා වෙද්දිත් වෙනදා එන සෙනගෙන් සියයට 20ක් විතර තමයි වැඩ කලේ. කට්ටිය බයට ගෙදර. සමහර කෝල් සෙන්ටර සහ වෙනත් ඔපීසි වල කට්ටිය ගෙදර ඉදන් වැඩ කරනවා කියලා තිබුනේ. අපේ මූලස්තානයේ පොඩි කැන්ටින් 3ක් තියෙනවා.එ තුනෙන් 1යි වැඩ. ඒකෙත් බේසික් කෑම තමයි තිබුනේ. අප්‍රේල් මාසේ ඉදලා තිබුනේ එක කැන්ටින් එකක් විතරයි. කට වහගෙන ආරක්සිතව ගියත් කෑම කන්න කැන්ටිමට ගියාට පස්සේ මුව වැස්ම අයින් කරන්න වෙනවා. 

බස් සේවාවන් 

මම පලවෙනි දවසේ ස්ටාෆ් ට්‍රාන්ස්පෝට් වලින් කන්තෝරුවේ සිට  බෝඩිමට ආවා. ඒත් ඊෙලග දවසේ උදේ බස් එකේ එන්න සෙට් වුනා. කෝච්චියේ එන්න තිබුනත් මම පරක්කු වුන නිසා බස් එකටම සෙට් වුනා. බස් නම් ආවා. මට ඒ ලගපාතින් හරවන බස් එකක් සෙට් වුන නිසා නැගලා වාඩිවෙන්න ලැබුනා. බස් වල සීට් ගාන්ට විතරයි. තොටළග බස් නැවතුමේ බස් එක නවත්වන්න හදන්නත් කලින් කාන්ඩේ නගින්න පොරකෑවා. මොකද සීට් ගාන්ට විතරක් සෙනග නිසා ඒ නැවතුමෙන් බහින පිරිසකට අනුව ඉඩ ලැබෙන සුලු  පිරිසකට විතරයි බස් එකට නගින්න ලැබෙන්නේ. මේකම එද්දිත් වුනා. එද්දි කොටුවෙන්ම බස් එක පිරුනා. කඩවත කොටුව බස් එක පිටකොටුවට එද්දිම පිරිල ඉවරයි. මරදාන, ආමර් වීදිය, ඉගුරු කඩේ, ස්ටේඩියම් වගේ ගොඩක් තැන්වල බස් වල යන්න සෙනග පිරිලා හිටියා බස් හෝල්ට් වහගෙන. සමහරු පාර මැදට පැනලා. ඒත් බස් එක නවත්වන් නැහැ. මොකද කොටුවෙන් නැගපු අයගෙන් බස් එකේ සීට් පිරිලා ඉවරයි. 

සමහර මිනිස්සු පැය ගනනක් ඒ තැන්වල බස් නැතුව ඉන්න බව තමයි ඒ විඩාබර මූනු වලින් පෙනුනේ. දැනට තියෙන සිස්ටන් එක අනුව බස් ඔක්කොම දිව්වත් බස් වලට පාඩුයි. මොකද බස් සේවාව හැදිලා තියෙන්නේම එයාලට ලාබය නැගිටලා ඉන්න මිනිස්සුගෙනුත් එන විදිහට. දැන් බස් එකම පිරුනාට පස්සේ මගින් නැගිලි බැහිලි නැහැ. මේක පාඩුවක්. සාධාරනව බැලුවොත් සීට් ගාන්ට පමණක් නම් මගීන් ගන්නේ එතැනදි අනිවාර්යෙන් බස් ගාස්තු වල වැඩිවීමක් වෙන්නට ඕනි. . අනෙක් පැත්තෙන් ගමන් වාර ඉක්මන් වීම සහ අලුත් රූට් ප්ලෑන් හදුන්වා දීමත් කරන්නට ඕනි. මේ වගේදේවල් වලට තාක්ෂණය පාවිච්චි කරලා ඉන්ටෙලිජන් දත්ත ආදාරයෙන් අලුතින් බස් මාර්ග බස් සේවාව ප්ලැන් කරන්න පුලුවන් නම් වටිනවා. නැත්නම් මම ගිය දවස් වල විදිහටම බස් වල යන අතරමගින් බස් වලට  නගින ජනතාව ලොකු අපහසුතාවයකට ලක් වෙනවා. 

දුම්රිය 

කෝච්චියේ ගියේ දෙවනි දවසේ. එදා වැඩට යන්න ටිකක් උදෙන් ඉස්ටේශන් එකට ගියා. ඉස්ටේශන් එකට ගියාම එතනදි ස්ටේශන් මාස්ටර තුමා වගෙන් වැඩට යන්න තියෙන ලියුම තියෙනවාද කියලා ඇහුවා. ඇත්තටම මට එහෙම එකක් නැහැ. මම ඒ එපාර රාජකාරි හැදුනුම්පත ස්ටේශන් මාස්ටර තුමාට පෙන්වලා ගමනට අදාල තුන්ඩුවක් ගත්තා. ඒ තුන්ඩුවට ටිකට් එකක්නැහැ. අපි සල්ලි ගෙවන්න ඕනි නැහැ. ඒ වෙද්දි ගිය විශේෂ දුම්රිය එකකටවත් මුදල් අය කලේ නැහැ. කෝච්චි වලින් මිනිස්සු වැඩට යනවා හෝ වෙනත් වැඩකට යනවා හෝ ඒ දුම්රිය වලින් අපි ගන්නේ සේවාවක්. ඒකට සෘජුවම ගෙවන්න තියෙනවා නම් තමයි වටින්නේ. ඉස්සරහට තවදුරටත් සීට් ගාන්ට විතරක් මගීන් ගන්නවා නම් තවත් මේ සේවාවනුත් ස්මුත් කරන්න වෙනවා තාක්ෂණය එක්ක. එතනදි ගෙදර ඉදන් වැඩකරන්න සේවකයින් දිරිගන්නවා වගේම වැඩට යන දුම්රිය සේවාවේ මඝීන් සහ මගී අවශ්‍යතා තාක්ෂණය ඇසුරෙන් සොයාගෙන ඒ අනුව එහි පද්ධති තොරතුරු තාක්ෂනය අනුව නවීකරණය කරන්න පුලුවන්නම් වටිනවා. එහෙම නැතුව මේ පරණ විදිහට නම් කලින් ගිය මඝීන්ට තියා ඒ මඝී ප්‍රමාණයෙන් සියයට පනහකටවත් සේවාව සලසන්න අමාරුයි. 

ටිකට් එක ගත්තත් වෙනදා තරම් සෙනගක් ස්ටේශන් එකේ නැහැ. මම බෝඩින් වෙලා ඉන්න ඉස්ටේශන් තියෙන්නේ කොළම ඉදලා ස්ටේශන් 4-5ක් දුරින්. මේ දුප්පත් බව වැඩි පලාත්වල වැඩිපුරම බෝඩින් වෙල උන්නේ රාජ්‍ය අංශයේ වැඩි වත්කමක් නැති පිරිස්. ඒ අය ොගඩක් වැඩකට ඇවිත් තිබුන් නැහැ. හංදියේ කඩත් ගොඩක් වහලා.ඉතින් කෝච්චියට අදාල තුන්ඩු කෑල්ලේ දුරකතන අංකය ජා හැ අංකය හෙම ලියාල දුන්නා අපිට. ඉන් ප්සසේ කෝච්චියට ඇවිත් නැග්ගට පස්සේ ආයෙම දුම්ිය ආරක්ෂක අංශයෙන් ඇවිත් උණ බැලුවා. ඊට අමතරව ආමි එකේ හතර පස් දෙනේ ඇවිත් නැවත ඒ වාඩිවෙල ඉන්න පිලිවෙලට අයි ඩී අංක ලියාගෙන ගියා. 

ඒ කාර්යයට ආමි එකේ අය 7-8ක් එක පෙට්ටියක ගැවසුනා. ඔවුන් මාස්ක් එකකට එහා දෙයක් ආරක්ෂාවට පැලදගෙන හිටියේ නැහැ. නිතර එහා මෙහා පෙට්ටි දිගේ ඇවිදින ආමි එකේ සෙනග ලොකු වෙපන් එහෙමත් අතේ අරං හිටියා. එක ආමි එකේ අයටත් අලුත් අත්දැකීමක්. රස්සාවක් අලුතින්ම ගියා වගේ නුහුරු ගතියක් එයාලටත් තිබුනා. 

දක්ෂින ඉන්ටසිටිය 

දක්ෂිණ ඉන්ටසිටිය යනව ාකියලා හා හූවක් තිබුන නිසා මම ගෙදර එන්න ඒකේ පහසුව ගන්න හිතුවා. හිතලා බෝඩිමට ගිහින් කඩිමුඩියේ මල්ලත් අරං ආවා. බෝඩිමට ගිහින් එන්න දවල් වෙලාවේ ඌබර් එකක් ගැහුවා. ඌබර් එකේ හිටියේ තන්බි ජාතිකයෙක්. මිනිහා කොටුවේ සල්ලි මාරුකරන ඔපිසියක අයිතිකාර බුවෙක්. එහව් මිනිස්සුත් කොරෝනා නිසාද මන්දා ඌබර සේවාවට වැටිල තිබුනා. මම කාඩ් එකෙන් ගෙවලා යන ගමන ගියත් එන්නත් තිබුනේ ඒ ආසන්න පාරක්නිසා එන ගමන් මරදානට ආවේ මිනිහට කලින් ගිය ගානම අතින් ගෙවලා. 

දක්ෂිණ ඉන්ටසිටිය ගැනවිස්තර අහන්න ගියාම හවස 2.30ටත් ස්ටේශන් එක වහල තිබුනේ. 3ට අරිනවා කිව්වේ එයාෆෝස් එකෙන් ආවට පස්සේ. ඒක ටිකක් දියුනු ඇප්‍රොච් එකක්. අපේ විස්තර ගන්නවා කොල කෑල්ලකින්. ෆෝම් එකක් ආධාරයෙන්. ඉන් පස්සේ අපිට අපේ අයි ඩී නො එක. දුරකතන අංකය වගේ විස්තර ඇතුලත් කොම්පියුටර ආශ්‍රිත මුද්‍රිත ටිකැට් එකක් දෙනවා. එ ටිකැට් එක කලින්ට වඩා ගනන්. වෙනදා ඉන්ටසිටියේ බෙලිඅත්තට තු්නේ පංතියේ ටිකැට් එක රුපියල් 300ක්. මේ ගමන ඒක 400ක්. වෙලා. ඒත් මගේ පුද්ගලික අදහස එහෙම වීම හරි. මිනිස්සු සීට් ගාන්ට යද්දි ආදායම අඩුයි ඒක මගීන්ගෙන්පියවන්න වෙනවා. මිනිස්සුන්ට එහා මෙහා නිකං යන්න දෙන්න ගියොත් වෙන්නේ ඕනි එකටයි එපා එකටයි කොල්ලයි බල්ලයි හැම එකාම යන්න එන්න ගන්නවා. අනෙක් පැත්තෙන් මේ ප්‍රවාහනය පාඩුපිට දුවනවා  කියන්නේ අමාරුවෙන් දුවන රජයට තවත් අනවශ්‍ය වියදමක්. මිනිස්සුන්ට කෝච්චි බස් වලට සහන දෙනවා කියන්නේ තවදුරටත් නගරයට නගරය දෙසට ඇදෙන පිරිස වැඩිවෙනවා කිසිම තේරුමක් නැතිව. 

කොහොම හරි ඒකෙදි ආමි එක හෝ එයා ෆෝස් එක කලේ බොහොම සුලු දෙයයි. එනම් ස්ටේෂන් එකට ඇතුල්වෙන තැනදි එයාල අර වතුර තුවක්කුව වාගේ උණ බලන ගැජට් එකෙන් මගින්ගේ උණ බැලුවා විතරයි. ඉන් පස්සේ කෙලින්ම දුම්රිය ආවා. මගීන්ට සීට් හොයාගන්න දුම්රිය ආරක්ෂකඅ ංශ උදව් වුනා. ඉන්පස්සේ මගීන් වාඩි වුනා.මේක හරි සරල වැඩක්. ඒකට ඉන්පස්සේ කවුරුත් අඇගිලි ගහන් ඕනා නැහැ. දත්ත ටික ඕනි හැටියේ ටිකට් වෙන් කරගන්න පරිගණක පද්ධතියේ සටහන් වෙලා ඇති. මේ විදිහට නැතුව ඉන්ටසිටි දුම්රියේ  නිකන්  සාමාන්‍ය මගීන් නැගලා වාඩිවෙලා හිටියෝත් ඒ අයට දඩ ගහන්නත් සෘජු බලතල දුම්රිය ආරක්ෂක අයට තියෙනවා. 

දුම්රිය ටිකට් සේවාව ඉන්ටනෙට් එකෙන් සහ ස්වයං ක්‍රිය මැෂින් වලින ්තමයි වෙනරටවල ටිකට් ගන්න තියෙන්නේ. ඉන්දියාවේ දුර ගමන් සේවා දුම්රිය බොහොමයක ටිකට් වෙන්කරන්න පහසුව තියෙනවා ලෙසටම. තායි රටෙත් එහෙම ඉන්දුනීසියාවෙත් එහෙම. අපෙත් එහෙම එක් පුද්ගලයෙකුට අයි ඩී නම්බරය සහ දේතා පාවිච්චි කරලා දුම්රිය ටිකට් වෙන්කරගන්න පහසුව එන්වා නම් වටිනවා. ලොකුදෙයක්නැහැ. යම් අයෙක් වංචා කලොත් ඉන් පස්සේ අර අයි ඩී නොම්බර අනුව අපිට ලේසියෙන්ම හොයාගන් පුලුවන් වෙනවා. තවත් දුරට ගියොත් ටිකැට් මැසින් කියන්නේ දැන් මැජික් නෙමෙයි. අපි යන එන තැන අනුව සල්ලි ගෙවලා ටිකැට් අරගන්න තිබුනත් ඒකත් හොද වැඩක්. 

දුම්රිය වල මෙහෙම මොනාහරි මිනිස්සු අදුරගන්න පද්ධති තිබුනාට බස් වලනම් මෙලෝ දෙයක් නැහැ. බැලිල්ලක් නැහැ. අපේ ඔන්ලයින් පේමන්ට ්වල කේස් එක්ක තියෙනවා. දැන් ඉන්දියාවේ මොබයිල්ෙ පා්න් වලින් ගෙවන්න පුලුවන්. චීනෙත් පුලුවන්. එත් අපේ මොබයිල් පේම්නට් ඇප් වලට තියෙන රජයෙන් ඒ බැංකු නිති රෙගුලාසි ආදියෙන් යම් බාධාවන් තියෙනවා නීතිමය බාදා වන් තියෙනවා. ඒ වගේම ඒවා ජනප්‍රිය නොවීමේ ගැටුමකුත් තියෙනවා. මේවා හදුනාගන විසදුම් ගේන්න පුලුවන් නම් හැම අතකින්ම අතට අත මාරුවෙන සල්ලි හරහා සිදුවන ගනුදෙනු අපිට අවම කරගන්න පුලුවන්. ඒ වගේම සිස්ටම් වයිස් මිනිස්සු ඉබේම හැමදේටම හුරුවෙන් නැහැ. ඒවා දියුනු කරන්න පුලුල් වැඩපිලිවෙල් අවශය වෙනවා. ඒක ස්ටඩි කිරීම ලොකු වැඩක්. විසදුම් ගෙන ඒමත් ලේසි නැහැ. 

කොරෝනා වෙලාවේ ඉක්මන්ටම වෙනත් රටවල පද්ධති හැදුනා. හැදුනා කිව්වට ඒ වෙද්දිත්තිබුන දේවල් වැිඩිදියුනු වුනා. අපේ සමහර මොබයිල් පේමන්ට් වගේදේවල් වැඩිපුර තිබුනේම නැහැ. කාඩ් පේමන්ට් වුනත් සුලබ නැහැ. ඒ වගේ වටපිටාවක අපි කොරෝනා ඊලග වේව් එකකට මුහුන දෙන්නේ කොහොමද? හරිම සරලව කියන්න පුලුවන් ඊලග වේව් එකක් එන එකක් නැහැය කිලා.ඒත් ඒක හීනයක් විතරයි. . ඒත් මේ සිස්ටම් අපේඩ්ට් කරන එකෙන් සමස්තයක් විදිහට සමාජයට ලාබයි. මිනිස්සු නිස්කාරනේ ටවුන් වලට ගාල් වෙන් නැතුව ගෙදර ඉදන් වැඩ කරගන්න හැකිනම් බඩු බාහිරාදියවිස්වාසනීයව ගෙදට්ටම ගෙනාගන්නහැකි නම් ඔන්ලිය්න පෝන් එකෙන්ම ගෙවන්නත් හැකි නම් ඒ පසුබිම මිනිස්සුන්ට වඩාත් හිතකර වෙයි. 

අපේ මරණ ප්‍රමාණය අඩු වීම එක පැත්තකින් හොදයි. ඒත් අනෙක් අතකින් අපි අලුත් තත්වයට ඉක්මනින් වෙනස් වන ස්වභාවය දැන් අඩුවෙලා පෙූර්ව කොරෝනා අවධියටම සෙමෙන් සෙමෙන් කිසි ගානක් නැතුව අපි ඇදෙමින් තියනවා. කාර්යක්ෂමාතව අඩු වීම වැටෙන අපේ ආර්ථිකයට හොද දෙක්ෙ නමෙයි. ඒ වගේම කොරෝනා වලටත් විසදුම් නැති වුනා කියලා හෝ අපි ලොඩේ වලක්වාගන්න සූදානමක් නැහැය කියලා  ලෙඩේ අපිට විසේස අනුකම්පාවක් දක්වන්නෙත් නැහැ. 

ඔන්න ඕහොමයි මම කොළඹ ගිහින් දවස් තුනක් විතර ඉදලා ගත්ත තොරනේ විස්තරේ මගේ ලයිටුත් දාල ගත්ත හම පේන්ෙන්.

කූල් එක්ක නැති එයා කූලර

එයා කූලර් එක අපිට ගැලපෙනවාද? 

එයා කූලර් එකෙන් කරන්නේ වතුර එක්ක තියෙන ස්වාභාවික කූල් එක අපිට ලබා දීම. සරලව කිව්වොත් දිය ඇල්ලක් ගාවදි අපිට එන සීතලක් තියෙනවා. ආන්න ඒ වගේ සිතලක් තමයි අපිට මේ එයා කූලර් කියන එකෙන් එන්නේ. එයා කූලර් කිව්වට මේකේ තාක්ෂනික නම ඉවපරේටිව් එයා කූලර්. මේකෙදි වතුර දමලා වතුර හරහා එන වාතාශ්‍රය අපිට ලබා දෙනවා. ඒ හරහා යම් කූල් එකක් සමහර එන්වයරමන්ට් වල ඉන්න අයට දැනෙනවා.අපෙත් හොදට වායුසමනය කරපු තැනක තවත් අමතර සොෆ්ට් කූල් එකක් මේ එයා කූල් එකකින් ගන්න පුලුවන්. ඒ හැර එලියේ හෝ ගෙවල් ඇතුලේ පාවිච්චියේදී එයා කූලර වලින් ඒ තරම්ම ලොකු කුික් එකක් එන් නැහැ. 

ජලවාශ්ප සහ තාපය 

ඇත්ත උෂ්ණත්වය සහ අපේ ඇගට දැනෙන උෂ්ණත්වය අතර වෙනසක් තියෙනවා. ජලවාශ්ප වැඩි තැන්වලදි අපිට ටිකක් වැඩිපුර රස්නයක් ඇගට දැනෙනවා. මොකද ජලවාශ්ප වැඩි පරිසර වලදි උෂ්නත්වය අගෙන් පිටවෙන්න ලේසි නැහැ. අපේ දාඩිය දාන එක අඩුවෙන්නේ නැහැ. ඒ වගේම අනෙක් පැත්තෙන් ජල වාශ්ප වලින් තාපය අවශෝෂනය කරගෙන පිටකරනවා. ඒ වගේ සීන්ස් නිසා ජලවාශ්ප වැඩි උෂ්ණත්වය 30ට වැඩි පරිසරයක් කියන්නේ අපිට ඉන් අමාරු පරිසරයක්.. 

ජලවාශ්ප අඩු තැන් තියේද? 

වාතයේ ඇති ජලවාශ්ප ප්‍රමාණ්‍ය බලන්නේ ප්‍රතිශතයක් විදිහට. ඒක රිලේටිව් හියුමිඩිටි හෙවත් සාපේක්ෂ ආර්ද්‍රතාව කියලා දැක්වෙනවා. මේ සාපේක්ෂ ආර්ද්‍රතාවය කියන සාධකය මුහුදු වෙරළ ආසන්නයේදී කොහොමත් වැඩියි. මොකද වෙරල සිපගෙන එන හා මද නල කොහොමත් ජල වාශ්පවලින් සාර්වත්. අමරිකාවේ නිව්යෝක් ලොස් ඇන්ජලීස් රිලේටිව් හියුමිඩිටි එක මේ ලිපිය ලියන වෙලාවේ 72%වෙනෝ. . ඒත් පහල මෙක්සිකෝ සීමාවෙ ්තියෙන එල් පසෝ,කියන අමරිකා එක්සත් ජනපදයේ දකුණු මායිමේ නගරයේ හියුමිඩිටි හෙවත් සාපේක්ෂ ආර්ද්‍රතාවය 14%ක් තරම් අඩුයි. ඒ කිය්නනේ ජලවාශ්ප බොහොම හිගයි. ඒ පලාත්වල ජීවත්වෙද්දි මේ වියලි බව අපේ සිරුරට අමතර බාදාවක් වෙනවා.

එයා කූලර් එක අපිට නොගැලපීම් 

අපේ රටේ සාමාන්‍යයෙන් 70%කට වඩා වැඩි සාපේක්ශ අාර්ද්‍රතාවයක් බොහෝවිට තියෙනවා. ඒ කියන්නේ අපේ රටේ පරිසරය ජල වාශ්ප වලින් කොහොමත් සාරවත්. ඒ නිසා ජල වාශ්ප නිතර විදීමෙන් අමතර සිසිලසක් ලබාගන්න අමාරුයි. විශේෂයෙන් ගිනි ගහන අව්ව ඇති දවසක් කියන්නේ ජල වාශ්ප ප්‍රමාණය වැඩි වටපිටාවක්. එවැනි පරිසරයකදි තවත් ජල වාශ්ප හීනියට ඉහින එකෙන් ලොකු සෙතක් අත්වෙන් නැහැ.. අමරිකාවේ වුනත් මේ ඉවපරේටිව් කූලර පාවිච්චි කරන්න කියන්නේ දකුණු පලාතේ මෙක්සිකෝ කෙළවර රිලේටිව් හියුමිඩිටි එක පට්ටෙට අඩු පලාත්වලට. ඒ පලාත්වල අයට බොහොම අඩු ජල වාශ්ප ප්‍රමාණයක් තියෙන නිසා ජල වාශ්ප ටිකක් ඔ්‍ය මැසිකමකින් ඉහුවා කියල වැඩිවීමක් නැහැ. ඒ පරිසරේදි එයා කූලර් එකේ කූල් එක සෑෆහන තරමකින් තියෙනවා ඇති. 

අපේ මාකට් කරන විදි 

හොද ඉලෙක්ටික් බඩු තියෙන අපේ සෝ රූම් එකක් ගත්තොත් ඒක වායුසමනය කරලා තියෙන්නේ. ඉංජිනේරු එක්සිබිසන් නිතර තියෙන කොළඹ  සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක සම්මන්ත්‍රණ ශාලාවේ මේ එයා කූලර විකුනන්න තියෙන ස්ටෝල් තියෙනවා. සිරිමාවෝ එක අස්සේ තිනේනේ හොද සෙන්ට්‍රල් වායුසමන සිස්ටම් එකකින් ලැබෙන සුපිරි එයා කන්ඩිශන් වටපිටාවක්. මේ එයා කන්ඩිශන් එක අස්සේ කෝමත් ජල වාශ්ප අඩුයි. ඒක අස්සේ තියලා ඉතින් අර ඉවපරේටිව් එයා කූලර එකෙන් හුලං පාරක් විද්දම සා මරු සීතලක් දැනෙනවා. ඉතින් ඕකම ඔය ඉලෙක්ටිකල් බඩු විකුනන සෝ රූම් වලදිත් වෙනවා. 

මේක ඕනි වෙන තැන් තියෙනවාද? 

කර්මාන්ත ආදියෙදි තේ කොල නිෂ්පාදනයේදි හෙම කර්මාන්තශාලා ඇතුලේදී යම් හියුමිඩිටි එකක් තියෙන්න ඕනි. ඒවගේම සමහර රෙදි කර්මාන්ත ශාලා වලත් යම් ජල වාශ්ප ප්‍රමාණ්‍යක් තියාගන්න උත්සාහ ගන්නවා. ඒ වගේ තැන්වලදි ජල වාශ්ප ඉහිනන් විශාල මැෂින් පාවිච්චි කරනවා. වායුසමනය කරන සාමාන්‍ය වායුසමන යන්ත්‍ර වලදි කොහොමත් ජලවාශ්ප අඩු වෙනවා. ඒ වගේ වෙලාවට දොරවල් හරහා එලියේ වාතය එන්නේ නැතිනම් ඒවගේ අවස්තාවකදි මේ වගේ උපක්‍රමයක් ටිකක් වලා දාගෙන ඉන්න එකේ ඇගට වාසියක් තියෙනවා. ඒත්සරලවම විනාඩි 10ක් ජනේලයක් ඇරල තිබ්බත් ඒ්ත් ඔය වැඩේම අපිට ලේසියෙන් වෙනවා. 

මේකේ වාසියක් ඇත්තේම නැද්ද? 

මේකක් ගෙදර තියෙන අය නම් දන්නවා ඒකෙන් වාසියක් තියේද නැද්ද කියලා. ඒත් නැති අය මේ ගෙදර රස්නේ ඉන්න බැහැය කියලා මේකක් ගෙනියලා ඒ ආතල් එකත් කොහොමද බලනවා. එකක් ගෙදර තියේ නම් ටිකක් රස්නේ වැඩි වෙලාවට අයිස් කැට ටිකක් හෙම දාලා මේ ඉවපරේටිව් එයා කූලර එකෙන් යම් සිසිලක් ගන්නට පුලුවන්. ඒ හැර අලුතින් මිලදී ගන්නවා නම් ගත්ත කෙනෙක්ව හොයලා ඒ ආතල් එක ගැන ටිකක් බලන එක වටිනවා.

ගෙදර ඉන්න බැහැ නේ ඔයැයි කිව්වට 

මේ දවස්වල ගෙදර ඉන්න කාලේ වැඩිවෙල නිසා ගෙදර ඇතුලේ රස්නේ වැඩියි. ඉන්න අමාරුයි. ඇත්ත. මේකට මූලික හේතුවක් තමයි අපේ ගෙවල් හදනකොට අපි ගෙදර වාතාශ්‍රය සීතල ගැන වැඩි අවධානයක් දෙන් නැහැ. ඔහේ ගෙවල් හදනවා. පස්සේ බැලුවාම තමයි තේරෙන්නේ ගේ අස්සේ ඉන්න බැහැය කියලා. ලස්සන ලස්සන ගෙවල් ප්ලෑන් ගහද්දි අප ිමූලික වශයෙන් මතක තියාගන්න ඕනි අපි වසන්නේ ට්‍රොපික්ස් රටක. නිවර්තන රටකදි වාතාශ්‍රය ටිකක් ලැබුන් නැත්තම් ගේ ඇතුලේ ඒසි කරන්න ෆෑන් දාන්න අපේ සාක්කුවේ ලොකු ගානකට තට්ටු වෙනවා. 

ඒ වගේම ගෙදර වැඩ කරන තැන් ටීවි බලන තැන් ආදිය ප්ලෑන් කරද්දිත් යම් වාසියක් ගන්න අපිට ඕනනම ්හැකියි. දැන් මම ගෙදර ඉන් මේ කාලේ වැඩ කරන්නේ ගෙදර ඉස්සරහා හදලා තියෙන පොඩි ආච් කෑල්ල උඩ ඉදගෙන. මම ඉන්න බෝඩිම තට්ටු දෙකක්. ඉතින් නිවාඩු දවසට මම ලැප්ටෝප එක අරං ටිකක් එලිමහනට එනවා. මොකද එලියේ හුලං පාර හොදයි. තට්ටු දෙක තුනක ගෙයක් තියේ නම් ඒකේ නොතෙමෙන හතර අතින් හුලං එන වටපිටාවක් හදාගන්න පුලුවන් නම් වටිනවා. මොකද එතකොට අපිට ගෙදර ඉදන් වැඩ කරන කේස් එකක් හෝ ළමයිට උගන්වන්න ඕනි වගේ දෙයක් ආවෝත අර ඉහල මහලේ එලිමහන් තැනට ආවම හොදට හුලග එක්ක වැඩ ටික කරගන්න පුලුවන්. මේවා ඉතින් ටිකක් ජනතාව වැඩි පලාත්වල අමාරුයි.

වායුසමන සවි කිරීම ඒවායේ අවසි ගැන කතාකරන්න ගියොත් කතාව දිග වෙනවා. ඉතින් කූල් වෙන්න එයා කූලර ගන්න ඉන්නවා නම් ටිකක් හිතලා බලන්න හොදේ..

කහ ලයිට් එක

අක්ක කට්ට හෙමත් ගන්නවද සෙල්ලම දාද්දි ?

ජෙසී : මොනාද සමන් මල්ලි මේ අහන ජරා කතා. ඊය. ඔයා ගැන මිනිස්සු හිතන් ඉන්නේ ඔයා හෙන ම උපාසක කියල.ඇත්තටම කැතයි.

සමන් : ඉතින් මම වරැද්දක් ඇහුවේ නැහැ නෙ. අක්ක අර හංදියේ සිරි මුදලාලි එක්ක වැඩිපුර  කතාවය. සිරි මුදලාලි ගේකඩේ පිටිපස්සෙනුත් අක්කා රිංගනවා කියලා මිනිස්සු කතාවුනා. ඒකයි මම ඇහුවේ.

ජෙසී : චී මල්ලි කවුද ඒ ජරා කතා කිව්වේ. මම දන්නව මේ පැත්තේ මිනිස්සුන්ට මහ පුදුම පුකේ අමාරු තියෙන්නේ. හරියට කෙල්ලෙක් යාලුකරන්න බැරි සමහර තනිකඩ එවුන්ටත් එසේ මෙසෙ උනක් නෙමෙයි තියෙන්නේ. කාල ඉවර වෙලා පිගාන හෝදල ගෙනත් තියන්න. මං යනවා යන්න.

සමන් : හරි ඉතින් මට කෙල්ලො නමාගන්නබැරි එකත් හරි. මම තනිකඩ එකත් හරි. යන්න ඕනි නැහැ ඔන්න ඉන්න. අපි ටිකක් මුදලාලි තරම් මෝරල නැහැ තමයි. ඒත් ඉතින් අපිත් කොල්ලෝ. ඇරත් මම එහෙම නරක කතා කිව්වට නරක වැඩ කරන් යන් නැහැ අක්කේ. කලබල වෙන් එපා.

ජෙසී : මිනිස්සුන්ගේ කටින් එනනේ උන්ට කරගන්න බැරි දේවල්. මම ඒක දැකල තියෙනවා. වැඩිපුර ගම්වල උනත් කතා හදන්නේ එහෙම උන්. මල්ලිට අර හොදට ඉන්න මනෝ නෝනව කොච්චර ගැලපෙනවද? මල්ලි මොකද කරන්නේ හරකා වගේ වැඩ කරලා ගොට්ට අල්ලලා ඇවිත් මෙ ්කාමරේට වෙල බුදියනවා. දවසක් මාත් අහගෙන. සමාන්.. මේ වැහි දවසට මට කම්මැලියි තනියම ඉන්න. ජෙසී ඉන්නෙත් කුස්සියේ නේ. ඔයා ඇවිත් මෙහෙ නිදාගන්න කියාල මනෝ නෝන කියනවා. මේ සමනා මොකෝ කලේ. අක්කි මොනාහරි උනොත් කෝල් කරන්න කියලා ඇවිත් මේ කාමරේට වුනා. අච්චර කියලා පලයං කො කොල්ලෙක් නම්. මල්ලි තරහ වෙන් පා කියනවාට. පොන්නයෙක් වෙල උන්නා කියල කවුරුවත් උඹට සම්මානයක් දෙන් නැහැ. ලැබෙන වෙලාවෙ කාපන්. හැබැයි මේ කිය්නනේ මාව කාපන් කියල නෙමෙයි.

සමන් : මං මේ කියන්න කියලමයි හිතුවේ. අක්කා ඇයි මේ ගෙදකට වෙලා ළමයි බලාගෙන කෑම උයන්නේ. ඔයාගේ පුකත් හැඩයි. අනෝමට වඩා නම් ගෙඩිත් හොදයි. කතාවත් ඔය දැන් වගේ කට ඇවිස්සුන් නැත්නම් ඒත් සුපිරි නෙ. ඉතින් මංගල දැන්විමක් වත් දාල බැදගනින් කො බන් ජෙසි අක්කේ. උඹ මුදලාලි එක්ක බුදියන් නැතුව ඇති. ඕ මුදලාලියට ලොකු වැඩක් බැහැයි කියලා කියනවා මාත් අහගෙන කඩේ ගාව උන්. එ වුනාට දැන් ඉතින් උඹ පිටිපස්සේ දොරෙන් ඇතුලට ගියාම ඇති. කතාව ගිහින් ඉවරයි. මම සපෝටක් දෙන්නම් මංගල කිංකිනි දාමු. මොකටද බන් මනෝජ ලත් උඹ ව උඩතියන් ඉදී මේ ලමයි බලාගන්නයි කන්න උයාගන්නයි. ඉන් පස්සේ උඹට මුකුත් නැහැ.

ජෙසී : ඉතින් සමන උඹ මාව බැදහන් කො. බෑ නේද? බෑ නේද? ආන්න එහෙම තමයි බන්. මේ පුකවල් තන් ලොකුයි තමයි අපේ අම්මලට පිංසිද්ද වෙන්න මේවා ටිකක් වදින ගාන්ට තියෙනවා. ඒම වුනා කියලා මිනිස්සු නවතින්නැහැ බන්. උන්ට සල්ලිය බාගේ , අපෙන් ලැබෙන්න දෙයක් තියේ නම් ඕනි පිටපලුවක් උස්සන් ගිහින් සෙල්ලම දානවා. මම නොකල දෙයක් නෙමෙයි නේ බන්. දැන් මට හතලිස් දෙකයි. මෙ ේකාලේ එනමිනිස්සු එන්නේ උනේ්ග ළමයි බලගන්න. කන්න උයාගන්න ගෑනු තමයි  උන් හොයන්න. සමහර විට සැප ඇතිකියල ගියා.. මල්ලිට උඹට ඉතින් මේවා හැංගුවයින් වැඩක්ය. උන්ට එහෙක් වෙන්නෙත් නැතුව ඇති. ඉතින් හිතපන් මම මෙතන කිම්බ පලාගෙන ළමයි හැදුවේ නැහැ. ඒත් වසවර්තියෝ වුනත් මුන් මගේ දරුවො වගේ. මනෝ දන්න ළමයි හැදිල්ල. මම නැත්තම් මුන්ව ගහලම කෝටු මස් කරල ඉවරයි. ඉතින් බන් මේව කරල මට පාලොස්දහක් හම්බෙනෝ නෙ. මිනිහෙක් එක්ක ගියාම සමහර උන් බැන්ද දවසට හොදයි පස්සේ ගහන්නේ හිල් තියෙන තැන්වලට විතරක්ම ත්ෙ නමෙයි. මේ මගේ කොන්දේ ලගක් වෙනකල් පාරවල් තිබුනා කලින් එකා තඩි ගහපු ඒවා. ඒවා බන් මල්ලියේ අපිට ලබා උපන් හැටියට හම්බෙන මිනිස්සු.

සමන් : අක්ක කැමති නම් බදිමු. මට තිස් දෙකයි. හතලිස් දෙකයි. ලොකුවෙනසක් නැහැ නෙ.

ජෙසී : මොකක්. උඹඨ පිස්සුද යකෝ. උඹ තිස්දෙක වෙලා මේක අස්සේ උන්නට උඹ ගැන බලාපොරෝතතු තියන් ඇති මහ උන්. තව උඹ කියන්නෙත් ජීවිතයක් නෙ. නාකි පුකවල් ලස්සනයි බන් ඇදුම් ඇන්දම. උඹෙ අත් දෙකේම ඉදුල් නේ. ඉදින් ටිකක් මං පෙන්වන්න ඇත්තටම මේවැ කැත.

(ජෙසී සාය උස්සා ඇගේ යට ඇදුම පෙනෙන ලෙස පුක පෙන්නුවාය )

ආ පොඩ්්ඩක් ඉදින් ඉතින් මේකත් ගලවන්න..

ආ බලාගනින් පිට වගේ ලස්සන නැහැ නෙ ඇතුල.

සමන් : හම්මට ජෙසි අක්කේ කවුද බන් ලස්සන නැහැ කිව්වේ. පොඩ්ඩක් දාර බේරිල තමයි ඒත් සුපිරි බන්. ඇත්තමයි. ඒක නෙමෙයි. ඔය ඉන්ද්‍රිය කතා පැත්තක දාමු.. දාපන් සාය පහලට.. බත් කන වෙලාව නොවුන නම් මොකක් හරි කරන්නවත් තිබුන. කොහෙද ඉතින් තොටත් සාය උස්සන්න මතක් වෙන්නේ ඒහෙම වෙලාවට නෙ.

ජෙසී : ඒ උකා මන් දන් නැහැ සමනෝ. උඹට මම බදින්න හිතුන එක ලොකු දෙයක්. අර මනෝ ට ටිකක් ආදරෙන් කතා කරපන් බන්. ගෑනුන්ට වැඩ කරල දීල හරකෙක් වගේ උණ්නට වැඩක් නැහැ. ටිකක් ආදරෙන් කතා කරලා ලගට අරගෙන ටිකක් හුරතල් කරපන් කො. උඹ ගස් උලම වගේ යනවා එනවා පොඩි උන් නලවනවා. මොකෙද්ද බන්. මොකෝ උඹ වචනයක් දෙක්ක ආදරෙන් කතා කලා කියලා මොකක් හරි යනවද බොගේ. මම දැක්කා උඹෙන් විස්තරයක් ඇහුවත් ප්‍රවෘත්ති කියන්න වගේ ඔහේ කියනවා. උනුත් ගෑනු නේ බන්. ඔය ළමයි එක්ක තරහින් කෑ ගහන්නේ උන්ට ඕනි තොදොල් කම නොලැබෙන නිසා. රට ගිය මිනිහ උඹේ යාලුව බව ඇත්ත. ඌ කතාකරනවත් ඇත්ත. එත් ටිකක් මිනහෙක් වෙයි. කාමරේ අස්සෙ රොබොවෙක් නොවි.

සමන් : රට ගිය පුස්පේ මගේ යාලුව. ඌ රට ගිහින් එන දවසට මනෝගේ ඇදේ මම හිටියොත්. ආන්න ඒක නොවෙන්නයි මම මේ පරෙස්සම් වෙන්නේ.

ජෙසී : අනෙ තොගේ.. අහවල් එක. යකෝ රට ගිය වහෙ ්ගැන මම හොදට දන්නවා. උගේ පුස්පේ. ඕකා ඉස්සර ගෑනි නැති වෙලා බලලා එනවා මගේ ඇගටත් වග කියන්න. දවසක් මම කොලපුවකින් ගහලා ඕකගේ පුකේ පාරකුත් හිටියා. වනචර බල්ල. යාලුව වෙන්න ඇති මට නම් ඌව අල්ලන් නැහැ සමන් මල්ලියෙ.

සමන් : හරි ඒ අල්ලන් නැත්තේ පුස්පෙ ය නෙ. මාව අල්ලනව නෙ. අනෙ වරෙන් කෝ ටිකක් රෑට මේ පැත්තේ. මම උඹ හුලං වදින්න ජනේලේ ඇරං නිදාගන්නනිසා එ ඒපැත්තේ ඔලුව දැම්මා. සා තන් වක්කරන් කකුල් පලල් කරන් නිදාගන්න ලස්සන. මට ආසාවේ බෑ ජෙසි අක්කේ.

ජෙසී : මේ මනස්සකමට බත් එක තේ එක ගෙනත් දුන්නට මම වේසියෙක් නෙමෙයි ඩෝ. උඹ හිතුවද මම මේ තොගේ ලබ්බ කන්න ආසාවේ කෑම ගෙනත් දෙනව කියලා. පලයන් යන්න මෙතන.

සමන් : මට ඉතින් මනෝ වගේ උඩ අත්තකටවත් ආදරෙන් කතා කොරගන්න බැහැ බන් ජෙසි අක්කේ. එක මගේ අවුලක්. පුංචි කාලේ මම හැදුනේ හොස්ටල් නේ. හොස්ටල් එකේ ආදරයකියල දෙයක් නැහැ. තියෙන්නේ කාලසටහනක් විතරයි. මට අදටත් ඔය වචන සෙල්ලම බැහැ.

ජෙසී : ඔන්න ඉතින් උඹ ආයේ පොඩි එකා වෙනව. ඒක නෙමෙ මේ කාමරේ දාඩියයි නේ බන්.. මනෝ ගෙ  කාමරේ ඒ සී.. උඹ කෝල් එක්ක දාපන් කො. ළමයි දෙන්නත් වෙනම නෙ ඉන්නෙ.

සමන් : මාව එලවයි බන් අක්කේ උඹ කියන ලබ්බවල් කරන්න ගිහින්.ඇ රත් මනෝට තිනේනේ වේසකටක් බන්. හොදට කතා කලාට වෙලාවකට හැපින්න වගෙ. ඔය කැටයන් ඉතින් පුස්පයට ම හොදයි. අනුනගේ කිම්බවල් සේල් කරන්නන හදන්නේ ජෙසි අක්කේ තොගේ ඒකටත් කලක් යන්න එපැ.. ඒකි වගේ ම උඹත් ගෑනියෙක් නෙ. මොකෝ අපේ නිකං මදි මදි වගේ හිතුනද?

ජෙසී : ඒම උලව්වක් නෙමෙ බන්. ඔය ගෑනි මගෙන් උඹට බත් එක ගෙනත් දෙන්නත් ඇහුවා. ඒකි උඹට කැමති. සහ උඹව ඕනි. බන් අපි වැඩකාර ගෑනු නෙ. අපි ඉතින ්අපේ ලැවල් එකෙන් ඉන්නම්..බොලා ඒ මට්ටමින් ඉදපල්ල. ඔය නිකං මේ පරණ කිරිජ්ජ පල්ලවල් අස්සේ රිංගන්න ගිහින් කාටත් හොදක් නැහැ නෙ බන්.අ ැරත් අරකි දැක්කොත් පැලිල මැරෙයි. ගෑනුනගේ ඉරිසියාව ගැන මං හොදට දන්නව බන්. උඹ ඉතින් ඔය ගල උඩ සෙල්ලමක් දාලා ගියකියලා මගෙ මොක නැති වෙන්නෙයි. ඒත් අරකි දැනගත්තොත් තොටත් මටත් ඉවරයි.. ඒ නිසයි කිව්වේ මුලින් හැන්ද ඒකිට දීල ඉදින්.

සමන් : හම්මෝ අක්කේ. මම වැල කතාවක වත් අහල නැහැ නෙ එහම වගක්. මම එහෙනම් චැට් එකක් දාල බලන්නම්.. ම්ම් කෝකටත් පිටිපස්සේ දොරෙන් නේ ඇතුලට එන්න වෙන්නේ. ඒ පැත්තෙ උනත් එන්න හැකි වෙයි නෙ. හුම්ම්.. හම්මෝ දෙන දෙයියෝන්ට මානා වෙලාද මන්දා මන්දා. අද නම් හොද දවසක් වගෙ. 

ජෙසී : උඹ මේ සංසාරයක් නොදන්න පොඩ්ඩෙක් වගේ තාම. ගෙවල් වල වැඩ කාර ගෑනුන්ගෙන් කැමැත්ත අහනවා බන්.. ඒ ටෙලිනාට්ටි වල චිත්‍රපටි වල. . ගොඩක් වෙලාවට ඕවා නැහැ..ඇවිල්ලා බදාගන්නවා කෙලිනවා. එච්චරයි. හොදනම් ඉන්නවා බැරිනම් ඇදුන්කෑලි  ටික අරන් ඊලග දවසෙම යනවා. අපි ඒමයි බන් හුරු වෙල ඉන්නේ. වැඩිය ඕන් නැහැ..මගේ මාම කෙනෙක් ගෙදර ගියාම ඌත් ආව නෙ නාකි කොටේ  දික්කරන්. එහෙමයි බන් අපේ මට්ටම් වැඩ..

සමන් : අක්කෙ ඒම හිතන් එපා. වැඩකාර කියලා මිනිසසු දැන් ඉස්සර වගේ පැත්තක වෙල ඉන්න ඕනි නැහැ. දැන් ලෝකේ දියුනුයි.

ජෙසී : වෙන්නැති බන්. අපි හුරුවුන විදිහට ඉදලා මැරිල ගියාම මැදැයි සමනෝ. මක්කටෙයි බන් අපිට ලෝකේ අල්ලලා.

ජෙසී : උඹ කාල ඉවරයි නෙ සම. දීපන් ඉදුල් පිගාන. එක්කො මැසේජ් දාන්න ඕන් නැහ බන් මනෝ ගෑනිට . ඒ ගෑනිට ඕනිනම් පස්සේ නැතුව කෑම එක ගෙනත් දෙන්න ඒ යන වෙලාවෙම ඉල්ලන්න තිබුන නේ. මේ හැන්දෑවට කෑම ගෙනියනවා බලාගෙන ඉදලා උදේට කියනවා මමත් ආසයි ලු සමන්ට කෑම ගෙනියන්න.උඹ වරෙන් සමනො යෝගට් තිබුනා ෆ්‍රිජ් එකේ මම එකක් අරං තියන්නම්. පස්සේ දොර ඇරල ඇත්තේ. දැන් මගේ කාමරේ සුදු ලයිට් එක නෙ තියෙන්ෙන්. ඕ කාමරේ ටිකක් රෑ වෙල මම පිරිත් කියද්දි කහ ලයිට් එකක් දානවා. ඒ වෙද්දි ආහම ඇති හොදෙයි. නැත්ත දැන් පැනගෙන ඇවිල්ල පොඩි උනුත් බයකරාවි මෝල් සමන.

හො හ් හොහ් හො හො හ්

(දෙදෙනාම සිනා සුනෝය)

ගොයියට තියෙන කොරෝනා පස්න

කොරෝනා හැම කෛනාටම බලපානවා. ගොවිැතන කියන කර්මාන්ත ක්ෂේතයටත් මේක බලපානවා. ගොවියා නිපදවන්නෙක්. ඔහු නිපදවන බඩුව අලෙවි කරගන්න ගැටළුවක් මිහිපිට පේන්න තියෙනවා. ඒක ප්‍රවෘත්ති වලිනුත් පෙන්වනවා. ඒ වගේම එයින් එහාට ගියොත් ඒ බඩු අලෙවිය වගේම තවත් වෙන පස්න කිහිපයක් ගොවියට මේ කොවිඩ් නිසා එනවා. 

ඇට හොයාගැනීම 

අද වෙද්දි එලවලු වර්ග ගොඩක් ඇට එන්නේ මැලේසියාව, ඉන්දුනීසියාව, තායිලන්තය, ඉන්දියාව වගේ රටවලින්. රටවල් අතර ගුවන් ගමන් නැවතිලා. ඒ රටවලත් තියෙන ලොක්ඩවුන් නීති රීති නිසා ඒ රටවලත් මෙ වෙනකොට ගොඩක් කර්මාන්තාදිය නැවතිලා. ඒ නිසා ලංකාවේ ඇට වර්ග කඩවල තියෙන ඒවා මේ දවස්වල ඉවරවේගෙන යනවා විතරයි. අලුතින් පිර වෙන්නේ නැහැ. තායි රට ගත්තොත් මේක ලියන මැයි 10 වෙද්දිත් තායි රටේ ගොඩක් ක්ෂ්ත්‍ර නැවතිලා. ඉන්දුනීෂියාව ඉන්දියාව වගේ රටවලුත් එහෙමයි. 

ඇට නැතිවුනාම මොකද? 

මේ ඇට වල තිබුන විශේෂත්වයක් තමයි මේ බෝගවලින් සැලකිය යුතු අස්වැන්නක් එනවා. ඒ වගේම ලැබෙන අස්වැන්න සමරූපි විදිහට නිල් කැටේට ලැබෙනවා. සරලව කිව්වොත් අපි අක්කරේක වැටකොළු හිටෙව්වතෝ වරකට මෙට්‍රික් ටෝන එකක් විතර අස්වැන්න නෙලාගන්නත් පුලුවන් ඒ වගේම ඒ නෙලන වැටකොළු දගර ගැහිලා, කහ ගැහිලා අවුල් ගිහින් නැහැ. ඕකකොම අච්චුවේ වැටකොළු වගේ ලස්සනට තියෙනවා. ඉතින් ඇට නැතිවුනාහම මූලිකව ලංකාවේ ඇට නිෂ්පාදනය අඩු නිසා ඇට හොයාගන්න බැරි වෙනවා. අනෙක් අතින් තියෙන ඇට තවත් මිල යනවා. අපේ තංගල්ල ගම දිහා ඇට ඉවර වෙලා දින පැනපු ඇටත් කඩවල හොදට විකිනිලා තිබුනා. ඒ කිය්නේන මේ ැටවල ජීව කාලය හෙවත් ආයුකාලය කියන අවුරුදු දෙක පැනපු ඇටත් කඩවල අර මිලටම විකිනිල තිබුනා. 

ඇට නැතිවීම ගැටළුවක් ලෙස තවම හුවා දැක්වෙන්නේ නැහැ. දැනට ලංකාවේ එක පලාතකට විතරයි මහිතේ වැහැල තියෙන්නේ. ඒත් ලංකාවේ අනෙක් පැතිවලට වැහැල බෝග හිටවන්න ගත්ත කාලෙට ආන්න ඇට ගැටුම නැවත එනවා. පැරණි එලවලු බීජ වලින් වගා කරන ගෙවතු වගා කාන්ඩයක් ඉන්නවා. ඔවුන්ගේ ඇට නිෂ්පාදන අර මැලේසියන් ඇට වල ඉලක්ක වලට ගෙනියන්න ආමරුයි. උදාහරණ විදිහට වට්ටක්කඅ ැට හිටෙව්වම රටින් එන ඇට වල වේගවත් වර්ධනයක් තියෙනවා. මාස එක හමාරකින් දෙකකින් ඵල නෙලාගන්න පුලුවන්. ඒත් මේ පරණ ඇට වලින් වෘත්තිය ගොවීන් ඉවත් වෙල ගොඩක් කල් නිසා එයාලට නැවත පරණ දේශීය මාදිලි වලට හුරුවෙන්න සහ ඒ අනුව බෝගයට වතුර, පෝර දාන වැඩ කරන්න කාලයක් ගත වේවි. 

පෝර සහ රසායනික ද්‍රව්‍ය 

හොද ගොවියෝ පෝර දාන් නැහැ රට පෝර නැතුව කෘමිනාශක වල් නාශක නැතුව එයාල හොද විදිහට වගා කරලා අස්වනු පාරිබෝගිකයාට දෙනවා. ඒත් ඇත්තම තත්වය ගත්තොත් හොද ගොවියෝ ඉන්නේ සුළුතරයයි. නරක ගොවියෝ වැඩියි. මේ එලවලු වලට එකතු කරන කෘමිනාශක වැඩියි කියන එක පොදු චෝදනාවක් විතරයි. වෙළදපොල මට්ටමේදි වෙලදපොලෙන් ලබාගත් සාම්පල පරීක්ෂා කරලා වෙළදපොෙලන් ඒවා ඉවත්කරන ක්‍රමවේදයක් එනකල් ගොවීන් කෘමිනාහක වලින් එලෝලු නාවලා අලෙවි කරාවි. මොකද ගොවීන් එය නරකයිකියලා දැනගෙන හිටියාට එයින් බලපෑමක් එනතෙක් ඔවුන්ගේ භාවිතය සීමා කරන්න අමරුයි. 

අනෙක් පසින් නියම ගොවියෙක් කියන්නේ ගේ පිටිපස්සේ මෑ වැල් දෙකක් බණ්ඩක්ක ගස් දෙකක් හිටවගෙන අතින් ඒකට එන මැස්සෝ මරන ඩයල් එකක් නෙමෙයි. හොදට ලාබ අරගෙන කිසි කැතක් නැතුව කරන්න නම් අඩුගානේ අක්කර දෙකක වත් ගොවිතැනක් කරන්න ඕනි. දැන් තියෙන බෝග ජාති ඇට ජාති නිසා ඉක්මන්ට වේගෙන් එලෝලු ගස් වැල් හැදෙනවා. ඉතින් ඒ වේගයට සරිලන ඒ බෝගයට සරිලන අස්වනු දෙන්න නම් අපිට කෘෂි රසායනික සපයන්න වෙනවා. අක්කරේකට සතියට මෙට්‍රික් ටෝන එකක් විතර එලෝලු ලොඩ් එක්ක අදිනකොට සරලව අදහසක් එනවා මේ බෝග ජාති වලින් පසේ සාරය හෙවත් පොහොර ගතිය අදින වේගය ගැන. ඉතින් ඒ වේගයට හරියන්න අපිට රට පෝර හෙවත් කෘතිම පොහොර යොදන්න වෙනවා. ලංකාව කියන්නේ නවසීලන්තය වගේ මීටරයකටත් වඩා උෙසට පෝර තට්ටු තියෙන රටක් නෙමෙ. එතනින් එහාට ලංකාව කියන්නේ ඉන්දුනීසියාව වගේ ගිණිකදු පිපිරිලා ඒ එන සාරය වතුර එක්ක එන රටකුත් නෙමෙයි. ඒ නිසා ලංකාවේ ගොවිතැන් කරද්දි පොලවෙන් අපිට ලබාගන්න ඛනිජ නැවත පොලවට එකතු කලේ නැතොත් වැඩි කලක් යන්නට මත්තෙන් පස නිසරු වෙලා අස්වැන්න සැලකිය යුතු විදිහට අඩු වෙනවා. 

පෝර සහ කෘෂි රසායන වලටත් කොරෝනා වලින් තද බලපෑමක් තියෙනවා. ලංකාවේ එප්පාවල තියෙන පොස්පේට් නිධිය හැරුනාම ලංකාවට එන බොහෝ පෝර වර්ගඑන්නේ රටින්. ලංකාවේ පැක් කලාට කෘෂි රසායන ද්‍රව්‍ය එන්නේ ඒත් රටින්. ඒ නිසා රට වලත් තියෙන ලොක්ඩවුන් තත්වයන් නිසා ඉස්සරහට කෘෂි රසායන ලංකාවට ඒමේ ගැටළුත් ඇතිවෙන්න නියමිත වෙලා තියෙනවා. 

අපේ රටේ විසදුම් හොයන හැටි 

අපේ රටේ පස්න එන්න කලින් විසදුම් හොයන විදිහක් කොහොමත් නැහැ. වලේ වැටුනාට පස්සේ තමයි කට්ටියට වාහනේ උස්සන්න මතක් වෙන්නේ. එතකොට තමයි කාන්ඩේ වාහන තල්ලු කරන්න සෙට් වෙන්නේ. ඒ නිසා අපේ  උදවිය මේ ගොවින්ගේ පස්න වලට උත්තර හොයාවිය කියලා ලොකු විස්වාසයක් නැහැ. එක පැත්තකින් මේ ගැන දැඩි අධ්‍යනයක් කරන් නැතුව ගන්න පුලුවන් ක්වික් සොලියුෂන් ඇත්තේත් නැහැ. ගෙිවැතිනකියන්නේ ලංකාවේ ගොවි කටයුතු ගැන ඉන්න බලධාරින් පාලකයින් ආදී පිරිසගෙන් පරිබාහිරව පවතින දෙයක්. ඉතින් බස් වල නොයන අය බස් ගැන සැලසුම් කලා වගේ ලස්සනට අපේ අය මේ පස්නය විසදාවි කියලත් අපිට බලාපොරොත්තු වෙන්න පුලුවන්. 

වෙළධපොල පස්නය 

ඉස්සරහට කොත්තු කඩයක් කවදා ඇරෙයිද කියලා බයක් අපිට තියෙන්නේ. කෑම කඩ ඇරුනත්කෑම කඩෙන් කන පිරිස අඩු වෙයි. කෑම්ප් වල ඉන්න හොස්ටල් වල ඉ්නන අයෙගත් තත්වය වෙන්ස වෙයි. මිනිස්සු කෑම ජාති කඩෙන් අරගන්නවට වඩා තනියම උයන් කන එක වැඩිවෙයි කියලා හිතන්න පුලුවන්. ලංකාව කියන්නේ සංචාරකයින්ට ජනප්‍රිය රටක් නෙමෙයි. ඒත් සංචාරක හෝටල සහ ඒ ආශ්‍රිතව කැම බීම සදහා නිෂ්පාදනය කරන පිරිසකුත් ඉන්නවා. එයාලගේ ගොවිතැන් ආදියත් මේ වෙද්දි අවධානමකට ලක් වෙලා තියෙනවා. 

පහුගිය කාලේ වෙලදපොල හැසිරීම් ඇදිරි නීතිය නිසා උඩු යටිකුරු වුනා.ගොඩක් තැන්වල ගොවීන්ට තමුන්ගේ අස්වනු විකුනාගන්නා ඊලග වෙලෙන්දා හමුවුනේ නැහැ.එලෝලු වෙලදාම තුල ඇතිවෙලා තියෙන අතරමැදියන් වැඩි වීම කියන්නේ සිරා පස්නයක්. ඒත් ඒක විසදන්න තියෙන විසදුම් ප්‍රබල නැහැ. කාගිල්ස් ෆුඩ් සිටි එකේ න්ම එලවලු ලාබයි. ඒ නිසාම පහුගිය දිනවල කාගිල්ස් වල ටිකක් සෙනග ගැවසුනා අපේ පැත්තේ. එත් කීල්ස් වල එහෙම ලාබයක් තිබුන් නැහ. අපේ ගම් පලාතේ පොලවල එලෝලු විකුනන අයගේන කොටහක් පාර දෙපැත්තේ එලෝලු දාගෙන වෙලදාම් කලා. ඒත් පොල දවසේ වගේ හොද වෙලදාමක් නැහැ. 

කොහොම වුනත් හිතුවෙ නැති විදිහට සති දෙක තුනක් යද්දි එලෝලු ලාබ වුනා. මැයි මුල වෙද්දි පහතරට පැත්තට රට එොල්ලු ආවා. එලෝලු ලබාගන්න ඇදිරි නිති නැති පලාත්වල අයට ලොකු මහන්සියක් වුනේ නැහැ. එලෝලු ගොවීන් පලතුරු ගොවින් රජයෙන් රැකීම කියන්නේ යම් අවුල් තත්වයක්. ඇත්තටම රජයට මේකටත් කෙලින්ම විසදුම ්නැහැ. හොදට ඒ ගැන අධ්‍යනය කරලා තමයි වෙලදපොල තත්වයන්ටත් විසදුම ්ෙහායාගන්න වෙන්ේන්.. 

අපි මෙතෙක් කල් බලාපොරොත්තු වුනේ කෙලින්ම විසදුම්. උදාහරණ විදිහට එලෝලු ග්න නැති වුනාම ප්‍රාදේශිය බලධාරින් නිළධාරින් මැදිහත් වෙලා එලෝලු ගත්තා. ඒත් එලෝලු කියන්නේ සමහර වෙලාවට සතියට දෙතුන් වතාවක් අස්වනු නෙලන දෙයක්. ඒකෙදි එකපාර අස්වැන්න මිලදී අරගෙන වී ගැටලුව වගේ මේක විසදන්න බැහැ. ඒ හිතන්න අමරු පැති වලට තීරණ ගන්නනම් ඒ විශය ප්‍රවීණයන්ගෙන් අපිට උපදෙස් ගන්නට වෙනවා. අරගෙන නිදහස් වෙලද පොල තුල ගොවියාත් පාරිබෝගිකයත් ගොඩ යන සාධාරන විසදුම් මාලාවක් හොයාගන්න අපිට අකමැත්තෙන් වුනත් සිද්ද වෙනවා.