ඕලන්ද ජල මාර්ග (Dutch Canals)

ලෝකයේ ප්‍රවාහන මාධ්‍යයන් කිහිපයක්ම තිබෙනවා. අපි දන්නා ආකාරයට ගුවන්,නාවික සහ මාර්ග විදියට ඒවා වෙන් කරගන්න පුළුවනි. ගොඩබිම ප්‍රවාහන මාධ්‍යයක් විදියට භාවිත වෙන මාර්ග යළිත් දුම්රිය සහ මහාමාර්ග ලෙස වෙනස් වෙනවා. කේබල් කාර් උමං අධිවේගී මාර්ග ගුවන් පාලම් ආදි නොයෙකුත් විදියට අද දියුනු ලෝකයේ ප්‍රවාහන මාධයයන් වෙනස් වෙලා තිබෙනවා. නාවුක ගමන් මාර්ග කිව්වාම බොහෝවිට හිතේ මැවෙන්නෙ විශාල ගංගා සහ මුහුද මත කරන විශාල නැව් ගමනා ගමන කාර්යයන්. නමුත් ජල මාර්ග මහා මාර්ග විදියටත් පාවිච්චි කරන අවස්ථා තිබෙනවා.

මේ විදියට රටවල් හෝ මහද්වීප ඇතුලෙ තිබෙන ජල මාර්ග විදියට හඳුන්වන්න පුලුවනි ඇලවල්, වැව්, විශාල විල්, ගංගා ආදිය. මෙවායේ යන නැව්, බෝට්ටු, පාරු ආදිය තිබෙනවා. ලංකාව යුරෝපීය ජාතින් තුන් ගොල්ලක් යටත් කරගෙන සිටියා. එයින් දෙවනියට යටත් කරගත්තේ ඕලන්ද ජාතිකයින්. ඔවුන් අද හඳුන්වන්නෙ නෙදර්ලන්තය විදියට. ඉතිහාසයේ ඒ යුගයේදී නෙදර්ලන්තය ප්‍රබල රටක්ව පැවතුනා. නෙදර්ලන්ත ජාතිකයින් සහ ප්‍රංශ ජාතිකයින් රටවල් ඇතුලෙ අභ්‍යන්තර ජල මාර්ග ඇති කරන්නත් තිබෙන අභ්‍යන්තර ජල මාර්ග වල ගමනාගමන කටයුතු කරන්නත් හපන්නු වුනා.

ශ්‍රී ලංකාවෙ මුහුදුබඩ පලාත් ඕලන්ද ජාතිකයින්ගෙන් ඉංග්‍රීසි ජාතිකයින්ට අයිති වෙනවා එක්දාස් හත්සිය ගනන් වලදි. පෘතුගීසි ජාතිකයින් ඊට කලිං හිටියා. නමුත් ලංකාවෙ පහතරට මිනිසුන්ගේ ජන ජීවිතයට ,ජීවන රටාවන් වලට වඩාත්ම බලපෑමක් කලේ ඕලන්ද ජාතිකයින්. මේ ඕලන්ද ජාතිකයින් නිවාස තැනීම, වැවීම, ජල මාර්ග ඉදිකිරීම, ව්‍යාපාර කටයුතු කිරීම ආදියෙහි නිරත වෙලා සිටියා. ඒ නිසාම පසුකාලීනව අපේ සංස්කෘතියට සැලකිය යුතු දායකත්වයක් ඕලන්ද ජාතිකයින් ගෙන් ලැබුනා.

ලංකාවෙ මහුදුබඩ පලාත් ලන්දේසින්ගේ පාලනයෙන් පසුව ඉංග්‍රීසින්ට දෙන්න වුනාට නෙදර්ලන්ත ජාතිකයින් ඉන්දුනීසියාව නිව් ගිනියාව ජාවා සුමාත්‍රා දූපත් වාගෙ ගිනිකොණදිග ආසියාවෙ රටවල් 1950 විතර වෙනකල් පාලනය කලා. ඕලන්ද ජාතිකයින් යටතේ තිබුන විශාල රාජ්‍යයක් තමයි ඉන්දුනීසියාව. අදත් නෙදර්ලන්තයේ ජනගහනයෙන් සියයට 2ක් ඉන්දූනීසියානු ජනතාව ඉන්නත් ඒක එක හේතුවක් වෙන්න ඇති. (නෙදර්ලන්ත, ඕලන්ද, ලන්දේසි යනුවෙන් හඳුන්වන්නේ එකම ජාතියකි)

ඉතිහාසයේ ලෝක යුද්ද සහ යුරෝපයේ ඒ ඒ වකවානු වල පැවති තත්වයන් නිසා නෙදර්ලන්තය කියන රටත් එයට අයිති බිමත් පසුකාලීනව වෙනස් වෙන්නට ඇති. අද නෙදර්ලන්තයේ වපසරිය වර්ග කිලෝමීටර 41,543ක් වෙනවා. ඒ රටේ අභ්‍යන්තර ප්‍රවාහනයට යොදා ගත හැකි විශාල නැව් යන්න පුලුවන් ජල මාර්ග වල දුර කිලෝමීටර 6,237ක් වෙනවා. බැලුවාම පේනවා ලංකාවට වඩා විශාලත්වයෙන් අඩුවුනාට ලංකාවෙ සමස්ථ දුම්රිය මාර්ග දුර වන කිලෝමීටර 1,449ටත් වඩා දිග නැව් යන්න පුලුවන් ඇල සහ ගංගා මාර්ග නෙදර්ලන්තයට තිබෙනවා. මේ ඇලවල් ඇවිල්ලා ටොන් පනහට වඩා බර කුඩා නැව් පවා යන්න පුලුවන් විශාල ඇල මාර්ග.

ලෝකයේ අභ්‍යන්තර නාවුක මාර්ග ලැයිස්තුව සංසන්දනය කලාම පිලිවෙලින් චීනය,රුසියාව, බ්‍රසීලය, වියට්නාමය,එක්සත් ජනපදය,කොලොම්බියාව, සහ ඉන්දුනීසියාව තිබෙනවා. ඉන්දුනීසියාව ජල මාර්ග වල දිග අනුව සැලකුවාම 7 වන ස්ථානයේ ඉන්නවා. මේ ලැයිස්තුවේ 22 වන ස්ථානයේ නෙදර්ලන්තය තිබෙනවා. ඒ අනුව ඕලන්දයට යටත් වෙලා තිබුන ඉන්දුනීසියානු රටේ විශාල වශයෙන් අභ්‍යන්තර නාවුක මාර්ග ඇතිකරන්න ඕලන්ද ජාතිකයින් ක්‍රියා කලා කියලා අපිට හිතන්න අවකාශ තිබෙනවා. ප්‍රංශ රටත් එහෙමයි. ප්‍රංශයෙත් නාවුක ගමනාගමනයට යොදාගන්න ඇල මාර්ග සහ විශාල ගංගා ආදිය තිබෙනවා.

ඕලන්ද යුගයේදී ලංකාව ඔවුන් යාපනය,කොළඹ සහ ගාල්ල වශෙයන් නගර තුනක් යටතේ පාලනය කලා. මේ කාලයේදී ඕලන්දක්කාරයෝ ලංකාවේ වැඩකරන්න ඒ අයගේ වෙනත් යටත් විජිත වලින් මිනිස්සු මෙහෙට ගෙනල්ල තියෙනවා. ඒ කිව්වෙ ඉන්දුනීසියාව,ජාවා දූපත්, දකුනු ඉන්දියාව, මියන්මාරය වගේ රටවලින් ලංකාවෙ සේවය කරන්න මිනිස්සු ගෙනල්ල තියෙනවා. ඕලන්ද ජාතිකයින් යටත් විජිතවලදී ස්වදේශිකයින් සමඟ විවාහ සම්බන්ධතා පැවැත්වීම පහත් ක්‍රියාවක් ලෙස දුටුවා. ඒ නිසා ඔවුන් බොහෝවිට කසාද බඳින්න ගෑනු ඒ රටින්ම රැගෙන එන්නට ඇති. ඕලන්ද ජාතිකයින් සහ යුරෝපයෙන් පැමිණි අය ඒ ඒ රටවලට ආයිත් යන්නට ඇති. එයින් ඉතාම සුළු පිරිසක් බර්ගර් කියලා අපිට නිදහස ලැබෙන කාලෙ වෙනකල් ඉතිරි වෙලා හිටියා. එතකොට වැඩට ගෙනාපු මිනිස්සු? එයාලට මොකද වුනේ? ආයිත් ඒ අය යන්න ඇතිද ඉන්න ඇතිද? ඒක සිතන එක පාඨකයාටම බාර දෙනවා.

පහතරට පලාත් පාලනය කරපු ඕලන්ද ජාතිකයින් මෙහෙ කුරුඳු,පුවක් සහ එවැනි වෙළඳ වටිනාකමක් සහිත ද්‍රව්‍යයන් ප්‍රවාහනය කරන්නට මාධ්‍යයක් සොයන්නට වුනා. ඔවුන් ඒ සඳහා ඇල මාර්ග තැනීමට කටයුතු කලා. සමහර ජල මාවත් පෘතුගීසි කාලයේ පටන්ම තිබෙන්නට ඇති. ලෝ පතල බ්‍රිටැනිකා විශ්ව කෝෂයේ සඳහන් වන අන්දමට නම් මඩකලපුවේ සිට සමන්තුරේ දක්වාත් මාතර සිට වැලිගම දක්වාත් කොළඹ සිට බෙන්තොට දක්වාත් ඇල මාර්ග ඕලන්ද පාලන කාලය තුල ඉදිකොට තිබෙනවා. මාතර වගේම ගාල්ලෙත් ඕලන්ද ඇලක් තිබෙනවා. වැලිගමත් මම ඇලක් තියෙනවා දැකල තියෙනවා ටිකක් පලල එකක්. නමුත් මාතර සහ වැලිගම අතර එවන් ඇලක් අදවන විට දකින්න ටනැහැ. මාතර සිට රට ඇතුලට යන්නට අකුරැස්ස පාරට සමාන්තරව ඉසදින් ටවුම ඇලවේල්ල ආදි පැතිවලට යන පුරාණ ඇලක් තිබෙනවා. ගාල්ලෙත් ඒ වගේ ඇලක් තිබෙනවා. නමුත් මාතර සහ වැලිගම අතර ඇලක් පිළිබඳ තොරතුරක් වෙනත් තැනකින් සොයාගන්නට නැහැ.

ඊට අමතරව කොළඹ සිට බෙන්තොටට තිබුනාය කියන ඇල, මඩකලපු සමන්තුරය ඇල ආදියද ඇත්තටම තිබුනාද කියලා දන්නේ නැහැ. නමුත් බ්‍රිතාන්‍ය යුගයේ ලියවුනු නොයෙක් සටහන් වල කොළඹට දකුනට වන්නට රත්මලාන මොරටුව පානදුර පළාතේ එවකට තිබුන වගුරු බිම්වල තිබූ ජලය බස්සවා ඒ බිම් ප්‍ර යෝජනවත් පොල් වගාවට යොදාගන්න ලන්දේසින් කටයුතු කලා කියල සඳහන් වෙනවා. මේ අන්දමේ වගුරු බිම් වල ජලය බැස්සවීම, නව ඇල මාර්ග ඉදිකිරීම, ඉඩම් ගොඩ කිරීම ආදී කාර්යන්හි නිපුණ වාරි ඉන්ජිනේරුවන් ලන්දේසි පෙරදිග ඉන්දීය වෙළඳ සමාගම තුල රාජකාරි කොට තිබෙනවා.

ලන්දේසි කාලයේ කරපු අද දක්වා තිබෙන ලංකාවේ අභ්‍යන්තර ජල මාර්ගයක් විදියට භාවිත කල හැකි මාර්ගයක් ලෙස පවතින්නේ හැමිල්ටන් ඇල. මේ හැමිල්ටන් ඇලට සමාන්තරව තවත් විශාල ඇලක්ද තිබිල තිබෙනවා. මෙය එකල 8වන පැරකුම්බා රජ කාලයේ පටන් තිබෙන්නට ඇති බවටත් මත පලවෙනවා. මේ හැමිල්ටන් ඇල සහ ඒ සමාන්තර මුතුරාජවෙල හරහා යන ඇලමාර්ග වලින් ලන්දේසින් මීගමුව පුත්තලම කල්පිටිය,මන්නාරම, පැත්තේ සිට බඩු භාන්ඩ කොළඹ කොටුවට ප්‍රවාහනය කරලා තිබෙනවා. ඒ සඳහාම විශේෂිත වූ බෝට්ටු විශේෂයක්ද ඔවුන් සතුව තිබිල තියෙනවා.

මේ හැමිල්ටන් ඇල පටන්ගන්නෙ කැළණි ගඟෙන් එහි කොටසක් මීගමු කලපුවෙන් ඉවර වෙනවා අද වනවිට මේ මීගමු කලපුව දක්වා කොටස ප්‍රතිසංස්කරණය වෙලා තිබෙනවා. මේ හැමිල්ටන් ඇල මීට කලින් ඉංග්‍රීසි ජාතිකයින් විසිනුත් ප්‍රතිසංස්කරණය වෙලා තිබෙනවා. මේ ඇල මුල්කාලයේ කිලෝමීටර 100ක් පමණ දිග එකක් වන්නට ඇතිබවට විශ්වාස කෙරෙනවා. කුලියාපිටිය පුත්තලම පැත්ත දක්වා විහිදුන මේ ඇලේ සක්‍රිය කොටස් අද දක්වාම දකින්න ටතිබෙනවා. ක්ලෝමීටර 40ක අධිවේගී මාර්ගයක් විවෘත කරන එක ජාතික උත්සවයක් බවට අද පත්වෙලා තියෙනවා. එදා මහ ඩෝසර්,යකඩ ඇත්තු,ටිපර් නැති කාලෙක කිලෝමීටර 100ක බෝට්ටු යන්න පුලුවන් ඇලක් හදපු ඒ කාලෙ ලන්දේසි කාරයො මොන විදියෙ උස්සව කන්දරාව තියන්න ඇත්ද ඒව විවෘත කරන්න.

අපේ ප්‍රාෙද්ශීය රජවරුන්, පෘතුගීසින් සහ පසුකලෙක ලන්දේසින් විසින් මේ කොළඹට උතුරින් නව ප්‍රවාහන ජල මාර්ග ඇතිකිරීමත් එක්ක ලොකු අවාසියක් සිද්ද වුනා. ඒ තමයි ඇල මාර්ග හරහා කරදිය ඇවිත් ඒවා නිසා මුතුරාජවෙල ආදි පැතිවල කුඹුරු පුරන් වෙච්චි එක. ඒ මෝඩ වැඩේ නිසාම හැමිල්ටන් ඇලට සමාන්තර පරණ ඇලක් මෝඩ ඇල කියලත් හඳුන්වනවා. මේ ඇලමාර්ග තනන්න ගෙනාපු ජාවා රටේ මිනිස්සු සම්බන්ධ කිසියම් කාරණාවක් නිසා ජා ඇල ඇතිවුනා කියලත් මතයක් තිබෙනවා.

ඒ කාලෙ කොළඹ සාන්ත බස්තියන් තොටුපල බොහොම කාර්යබහුල තැනක් වෙලා තියෙනවා. සාන්ත බස්තියන් තොට, වැල්ලවත්ත, දෙහිවල ඇලවල්, බේරෙ වැව, ලේක් හවුස් එක, දියවන්නා ඇලවල් ආදිය එදා සක්‍රිය ප්‍රවාහන මාධ්‍යයන් වෙන්නට ඇති. කොළඹ වටේ ඇවිදින කාට වුනත් පරණ ඇලවල් හැමතැනම දකින්නට තිබෙනවා. නොරිස් කැනල් පාර, බේරෙ වැවේ අතු ශාඛාවන් විවිධ ඇලමාර්ග නගරය හරහා තැන් තැන් වල විහිදිලා තිබෙන ආකාරයක් දකින්නට පුලුවනි. මේ ඇල මාර්ගයන් බොහොමයක් ලන්දේසී කාලයේදී බඩු ප්‍රවාහනය කරන්න නාවුක කටයුතු සඳහා යොදාගන්නට ඇති.

දැන් පිටකොටුව පැත්තට එන කෙනෙක්ට පරණ සාන්ත බස්තියන් ඇලේ අවසාන කොටස දැක බලාගන්න හැකයාවක් ලැබිල තිබෙනවා. ඒ කාලෙ බොහොම ජයට මේ ජලමාර්ග තියෙන්න ඇති කියලා දැන් ඒවා දැක්කාම හිතෙනවා.

190,170 එනකොට දියවන්නාව හරියෙන් උදේට ඇතිවෙන වාහන තදබදය නිසා මිනිහෙක්ට උදේට රාජගිරියෙ ඉඳලා කොටුවට සැපත් වෙන්න පැයක් විතර ගතවෙනවා. ඒ වෙලාවෙ ටිකක් වේගෙන් පයින් ආවත් ලේසියෙන් කොළඹ කොටුවට එන්න පුලුවනි. ඒ අතින් බැලුවාම අපිට වඩා බොහොම ඉක්මනින් ලන්දේසි කාලෙ මිනිස්සු වැඩට යන්න එන්න ඇති. හැමදාම අලුත් අලුත් විශාල දේවල් හිතන අපේ රටේ බුද්ධිමතුන්ට උගතුන්ට පාලකයින්ට පොඩ්ඩක් පරණ සිතියම් පෙරලලා ඒ කාලෙ පාවිච්චි වුන ජල මාර්ග නැවත ඇතිකරන්න පුළුවන්ද ඒවා නැවත මාර්ග විදියට පිහිටුවන්න පුලුවන්ද කියලා හොයන එක ලොකු ව්‍යායාමයක් වේවි. ඒ වගේම දැනටම බොහොමයක් ජල මාර්ග තිබෙන නිසා නව පාලම් ඇතිකිරීම පුළුල් කිරීම වගේ පොඩි වැඩ කීපෙකින් පස්සෙ මේ ඇලවල් යළිත් පාවිච්චි කරන්න හැකියාවකුත් ඇති.

සාමාන්‍ය ලෝකයෙදි ඉංජිනේරු විද්‍යාව, වාණිජ විද්‍යාවන් ආදියෙදි ඉගෙනගන්නෙ අඩු සම්පත් ප්‍රමාණයකින් වඩාත් වැඩි ප්‍රතිපලයක් ලබාගන්න ආකාරය ගැන. නමුත් ලංකාවෙදි දැන් පාලකයො හිතන්නෙ වැඩි සම්පත් ප්‍රමාණයක් විනාස කරලා ඇහැට පේන ලොකු දේවල් කරන්නෙ කොහොමද කියන එක.