අපේ මහ ගෙදර අයිති ලන්දේසින්ටද?

 මෙ තියෙන්නෙ දෙගල්දොුරුව විහාරයේ සිතුවමක්. මේක මම නයා පෙන්නලා දාන එකක් නෙමෙයි සත්‍ය වශයෙන්ම දෙගල්දොරුව විහාරයේ ඇදලා තියෙන නුවර යුගයට අයත් සිතුවමක්. මෙ සිතුවම 1700 ගනන් වල හිටපු  රාජසිංහ කාල සමය හෝ ආසන්න කාලයකට අයත් කියලා තමයි පිළිගන්නෙ. මෙ ඇඳල තියෙන්නෙ මාරයා. දුනු හී කඩු අරගෙන දත් විලිස්සගෙන පිංතූරවලට පෙනී ඉන්න මාරයා තුවක්කුවක් අරගෙන මොකෝ? ඒ වෙනකොට පහතරට ඇතුළු රටේ මුහුදුබඩ පළාත් වල හිටියෙ පෘතුගිසින්. මේ පෘතුගිසින් භාවිත කරපු මාරක ආයුධයක් වෙච්චි තුවක්කුව මාරයාට ආදේශ කරන්නට සිත්තරා පෙළඹිලා තියෙනවා.

මේ තියෙන්නෙ අපේ තාත්තලයි මහ ගෙදර. මේකෙ තමයි මම පුංචි කාලෙ හිටියෙ. නවසිය හැට ගනන් වලෙ මේ ගෙදර හදන්නට ඇතත් මේ ගෙදර ඕලන්ද ගෘහ නිර්මාණ කර්තව්‍යයන් දකින්නට තිබෙනවා කියලා මට හිතෙනවා. ඕලන්ද කිව්වෙ ලංකාව ඉංගිරිසින්ට කලින් පාලනය කරපු ලන්දේසි කාරයින්ට. ලන්දේසි කාරයො ගෙවල් හදන්න හෙම දක්ෂයො. සැබැවින්ම මේ කාලයේ තිබුන ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයේ අවශේෂයන් ඉංගිරිසි පාලනයෙන් පස්සෙත් එහෙමම පරම්පරා වලින් පැවතගෙන ඇවිල්ල තියෙන්න ඇති. ලොකු ඉස්තෝප්පු, කුඩා කාමර, තට්ටු සහ සොල්දර,මැදමිදුල්, ආදිය ලන්දේසි ගෘහනිර්මාණ ශිල්ප වල තියෙනවා කියලා අහල තියෙනවා.

 

මේ ජනේල දොරවල් වල පවා ඒ ගතිය ඇති කියලා මට හිතෙනවා. නමුත් ඉතිං ඒවා සනාථ කරන්න තරම් පුරාවිද්‍යා දැනුමක් නම් මට නැහැ.මේ ගෙදර සාමාන්‍යයෙන් ලොකු එකක් වුනාට ගෙදරට තියෙන්නෙ එකම එක කාමරයයි. හෝල් තුනක් වගේ අවකාශ තුනක් මුලු ගෙදරටම තියෙනවා.

 

මේ තියෙන්නෙ අපේ සීයල නිදාගත්ත ලනු ඇඳක්. කොටුවෙ ඕලන්ද කෞතුකාගාරයට ගියොත් මේ වගේ ලනු සහ වියන ලද ඇඳන් දකින්නට හැකි වෙනවා. මේ ඇඳට යොදල තියෙන්නෙ ලනු. මේ ලනු උඩ හොඳ පැදුරු කඩමාල්ලක් දෙකක් දාගෙන තමයි අපි නිදියන්නෙ. දැන් නම් මේ ලනු ඇඳ පාවිච්චි කරන්නෙ මොන මොනවහරි වේලගන්න වගේ රාජකාරියට විතරයි. මේ ඇඳ ගෙනල්ල වියාගන්න ඕන කියලත් මට හිතුනා. මේක හැබැයි අපි අර පාවිච්චි කරන සාමාන්‍ය ඇඳට වඩා දෙගුණයක් විතර උසයි. 

මෙ වියන ලද පුටු කලාවත් ඇවිල්ල ලන්දේසි වැඩක්.දැන් වියන පුුටු අඩුයි. ඉස්සර තිබුනා. ගෙවල් වල මේ විදියට වියාපු විශාල සෙටි පවා ඉස්සර තිබුනා.පොඩිලමයි විදියට අපිට ඒ කාලෙ පැවරුනු එක රාජකාරියක් තමයි පුටු විවිල්ල. පුටුවල තියෙන වැල් කාලයක් යද්දි කැඩිල යනවා. ඉන් පස්සෙ ඔය පුටු වටේ රාමුවෙ තියෙන සුට්ටි සිදුරු වලි වැල් දදා රටා වියන එකත් එක්තරා කලාත්මක වැඩක්. 

හොදින් බැලුවොත් මේ පින්තූරයේ පේන මුදුන් බිත්තියෙ සිදුරක් පේනවා. මෙ සිදුර තියෙන එක ගෙදර පවතින උෂ්ණත්වය අඩු කරන්න කරපු වැඩක්. ඉහලට ගිහිපු උණුසුම් වාතය මේ කවුලු හරහා පිටට යනවා. එතකොට ගෙදර ටිකක් සීතල වෙනවා. මේක සොල්දරේ සිදුර ගැන පොඩි විරිදු කෑල්ලක් තියෙනවා "සිරිවර්ධන සිටානන්ට හිතුනලු හිටගෙන කරන්ට..නැංගා සොල්දරේ උඩට දුන්නා බිත්තියේ හිලට.." මේ ජාතියෙ ගෙවල් වල සොල්දරයක් තියෙනවා. ඒකෙ තමයි ඉස්සර පරණ බඩු ආදිය දාල තිබුනෙ. ඔය කියන සොල්දරේ තිබිල අපේ සීයා ගේ සියද මන්දා කියෝපු එක්දාස් අටසිය ගනන් වල අග කාලෙ පොත් කෑල්ලකුත් මං එකපාරක් හොයාගත්තා. දැන් ඒව කොහෙද දන් නැහැ.

තංගල්ලට ලන්දේසි අාභාෂය.

තංගල්ල ඉංගිරිසියෙන් ලියන්නෙ ටෙන් ගෝල් හෝ ටැන්ගෝල් (tengalle) කියලා. මේ නම ලන්දේසින් විසින් දාන්න ඇති නමක්. තංගල්ලෙත් ඉස්සර කොටුවක් තියෙන්නට ඇති. තංගල්ල බාලිකා විද්‍යාලය, තංගල්ල මූලික රෝහල ආදිය තියෙන ඒරියා එක ඉස්සර කාලෙ ලන්දේසි ඉංගිරිසි බලය බල පැවැතුනු තැන් කියලා හිතන්න පුලුවනි. නමුත් පුරාවිද්‍යාත්මක වශයෙන් වැදගත් කියලා මෙලෝ තැනක් තංගල්ලෙ නම් කරපු බවක් නම් මම දන්නෙ නැහැ. 

තංගල්ල සිට මාතර පාර කලින් වැටිල තිබිල තියෙන්න තංගල්ල බෙලිඅත්ත ගැටමාන්න කිරින්ද පුහුල්වැල්ල තිහගොඩ හරහා මාතර වශයෙන්. පස්සෙ කාලෙක තමයි මුහුදුබඩ තීරයේ තියෙන මාවත ජනප්‍රිය වෙලා තියෙන්නෙ. අපේ සීයලා ගෙදර තියෙන්නෙ ඔන්න ඔය පරණ පාර අසබඩ හරියක. තංගල්ල නගරයෙන් මුහුදට එකතුවෙන කිරම ඔය සහ රන්න නගරය අසලින් ගලා යන ඌරුබොකු ඔය හරහා වේලි ආදිය බැඳලාඒ පැත්තෙ කුඹුරු ලියදි අස්වද්දන්න ලන්දේසින් වැඩකලාය ඒ වැඩ ඉන්ගිරිසින් විසින් තවත් දියුනු පවුනු කලාය කියලා ඉංගිරිසි වාරි ඉංජිනේරු බ්‍රෝහියර් මහත්මයා කියලා තියෙනවා. ඔය දැන් ගිරුවාපත්තු කියලා කියන පැත්ත ඉස්සර හදුන්වල තියෙන්නෙ ගිරාව පත්තු හෝ ගිරවා පත්තු කියන නමින්. 

මුහුදුබඩ පලාත් නුවර සහ අනෙක් රට ඇතුලෙ පලාත් වලට වඩා බොහොම වැඩි කාලයක් ලන්දේසි පෘතුගිසි සහ ඉංගිරිසි පාලනයට නතු වෙලා තිබුනා. ඒ නිසා ඒ පැත්තෙ ගෙවල් දොරවල් සහ සංස්කෘතියට ලැබුනු පුරාණ බටහිර ජාතින්ගේ ගතිගුන තරමක් වැඩි වෙන්න අවස්ථාවක් තිබෙනවා. සංස්කෘතික අතින් යම් වෙනස් කම් තිබුනාට දකුනු මුහුදුබඩ පලාත්වල ජනයා බෞද්ධ ආගම ඒ විදියට පවත්වාගෙන ගියා. ඔවුන් ක්‍රිස්තියානි බවට පත්වෙලා ආගම වෙනස් කරපු ආකාරයක් නම් පෙන්නුම් කරන් නැහැ.

නුවර යුගය අවසාන කාලයේ මහනුවර අවටින් හමුවන ගෘහ නිර්මාණ ශිල්ප වලින් බොහෝවිට දකින්නට තිබෙනවා කියන්නෙ පෘතුගීසි ලන්දේසි ආභාෂය. එහෙම නැතුව අපේ කියලා ඒ දවස්වල ඉතිරි වෙලා තිබුන එකම ගෘහ නිර්මාණ කේස් එක තමයි බිත්ති හතර සහ වහල. ඕකත් ඉතිං අපේ අය පට්ට ගහනවා ඒක බුදු දහමෙ අනිත්‍ය ගතිය නිසා මිනිස්සු හිතල මතලා වැඩිය ලස්සන කරන්නෙ නැතුව ගෙවල් හදන්න ඇති කියලා.  

දකුන හරි ලොකුය ඒ අය යකාටවත් බය නැතිය, ගොඩක් දක්ෂ මිනිස්සු දකුෙන ඉන්නවාය කියලා වැල් බයිල සමාරු බුකියෙ හෙම කියලා තියෙනවා දැක්කා. එහෙම එකක් නැහැ. වම්බොට්ටා,චන්ඩි මල්ලි,සුනිල් රත්නවීර,හින්නි මහත්තයා ආදි ජනප්‍රිය අය හිටියෙ දකුණෙ. ඒ වගේම මුණිදාස කුමාරතුංග, චන්ද්‍රරත්න මානවසිංහ, මාටින් වික්‍රමසිංහ, හිටියෙත් දකුණෙ. ඒත් ඉතිං ඔය කොයි ජාතියෙ කවියො හිටියත් මොඩර්න් යුගයේ බස් කවියෙක් වෙන අජිත් මුතුකුමාරණ හිටියෙත් දකුණෙ. 

දැන් මේ දකුනේ පතල නම් කියනකොට කෙනෙක් හිතන්න පුලුවනි කෝ බොලේ අරයලා නැද්ද කියලා. මං මේ ලගදි ජැක්සන් රූපවාහිනි චැනලයක කියනවා දැක්කා එයාල බොහොම උසස් පෙලපත්වලින් පැවතෙන බුදුන්ට පවා නෑකම් කියන්න පුලුවන් පවුල්වලින් ඇවිත් දකුනු පලාතෙ පදිංචි වුන අය කියලා. ඉතිං අනේඒ පිටින් ආපු උන් ගැන මොන කතාද? ඒ විස්තර ජැකාගෙන්ම අහගන්න පුලුවන් නේ.