තිරුවානා (Quartz Sri Lanka)

තිරුවානාවල ප්‍රයෝජන

තිරුවානා වල ඇති විශේෂිත භෞතික සහ රසායනික ගුණ හේතුවෙන් අපගේ එදිනෙදා ජීවිතයට මෙම ඛනිජයෙන් ඇති ප්‍රෙයා්ජන අතිමහත්ය. බෙහෝ රසායනික ද්‍රව්‍යයන්ට ප්‍රතිරෝධය දක්වන මෙම ඛනිජය අපගේ නිවෙස්වල භාවිත කරන බොහෝ භාන්ඩ උපකරණ නිෂ්පාදනයට යොදාගනී. එසේම පැලුම් නොමැති ඉහල දැඩිබවක් ඇති සුලභ ඛනිජයක් නිසා ඉදිකිරීම් කර්මාන්තයට අවශ්‍ය දෙයකි. අඩු විශිෂ්ඨ ගුරුත්වයක් ඇති තිරුවානා සාමාන්‍ය තත්වයන් යටතේ විද්‍යුත් හෝ චුම්බක ගුණ ඉතා අඩු වශයෙන් පෙන්වයි.

ඉතා පිරිසිදු අවර්ණ තිරුවානා ස්ඵටික ප්‍රකාශ උපකරණ වලට යොදා ගනී. මෑත කාලයේදී ඉලෙක්ට්‍රොනික් උපකරණ කෙඳිමය ප්‍රකාශ ද්‍රව්‍ය, සූර්ය කෝෂ සහ කෘතිම තිරුවානා ස්ඵටික සෑදීමට තිරුවානා යොදා ගනී. ප්‍රමාණාත්මකව වැඩි වශයෙන් වීදුරු සහ පිඟන් වැනි භාන්ඩ නිපදවීමට. යකඩ නිෂ්පාදනයට හා ඉදිකිරීම් වැඩවලට තිරුවානා යොදා ගනී. තිරුවානා වලින් වැලි කඩදාසි නිෂ්පාදනය කලත් නුදුරු අනාගතයේදී ඒවා භාවිතයට නොගැනීමට බොහෝදුරට ඉඩකඩ ඇත. ඊට හේතුව සිලිකා කුඩුවලින් පිළිකා සෑදීමට ඇති ඉඩකඩ නිසාය. සිලිකන් වර්ථමානයේ ඉලෙක්ට්‍රොනික් කර්මාන්තයට ඉතා වැදගත් මූලද්‍රව්‍යයකි. එය තිරුවානා වලින් නිස්සාරණය කරගනී. මැණික්වල ඇති ගතිගුණ ඇති සමහර තිරුවානා මැණික් ලෙස හෝ අර්ධ මැණික් ලෙස පිළිගනී.

ශ්‍රී ලංකාවේ තිරුවානා

තිරුවානා ජනනය වන අකාරය අනුවද වර්ගීකරණය කල හැක. මේ අනුව ශ්‍රී ලංකාවේ තිරුවානා වර්ග හතරක් අපිට දැකගත හැකිය. ඒවා නම්.

1. තිරුවානා වැලි (Quartz Sands)

2. ධමනි වූ තිරුවානා (Vein Quartz)

3. විපරිත වූ තිරුවානා (Quartzite)

4. පෙග්මයිට්වල ඇති තිරුවානා (Quartz in Pegmatite)

තිරුවානා වැලි

මිලිමීටර් දෙකක් පමණ විශාලත්වයක් ඇති වන කණිකා, වැලි ලෙස හඳුන්වයි. භෞතික ජීර්ණයට හා රසායනික ජීර්ණයට භාජනය වූ පාෂාණවල ඉතිරි වූ කොටස් ජලය, සුළඟ වැනි ප්‍රවාහක මඟින් ප්‍රවාහනය වී වෙනත් ස්ථානයකට එකතු වී වැලි නිධි සෑදේ. තිරුවානා ජීර්ණයට ඉතා හොඳ ප්‍රතිරෝධයක් දක්වන බැවින් මෙම නිධිවල බහුලව තිරුවානා ඇත. මෙම නිධි ගංගා ආශ්‍රිතව මුහුදු වෙරළ ආශ්‍රිතව සහ කාන්තාර ප්‍රෙද්ශවල දැකිය හැකිය. වැලි (මිලිමීටර 2 පමණ) ප්‍රමාණයේ තිරුවානා කණිකා එක් ස්ථානයකට එකතු වීමෙන් තිරුවානා වැලි නිධි සෑදෙයි.

ත්‍රිකුනාමලයේ වැලි නිධියක්.

සමහර වැලි නිධිවල තිරුවානා පමණක් දැකිය හැකි අතර සමහර නිධි වල අනෙක් ඛනිජයන්ද දැකිය හැක. තිරුවානා පමණක් ඇති වැලි නිධි ආර්ථික වශයෙන් වැදගත් වෙයි. මෙවැනි තිරුවානා නිධි මාරවිල, නාත්තන්ඩිය ප්‍රෙද්ශවල සහ මාදම්පේ ප්‍රදේශයේ ද වල්ලිපුරම්, අම්පන් ප්‍රෙද්ශයේද අප රටෙහි දැකිය හැකිය. මෙම නිධි කිලෝමීටර් ගණනක් (බොහෝවිට කිලෝමීටර 5ට වඩා වැඩිය) දිවෙන අතර පළල මීටර ගණනක් වෙයි. සාමාන්‍යෙයන් මෙම නිධිවල ගැඹුර මීටරයක් දෙකක් පමණ වෙයි. මෙම නිධිවල ප්‍රමාණය ටොන් මිලියන දහයක් පමණ වෙයි. රසායනික විශ්ලේෂණයන්ට අනුව මෙම නිධිවල සියයට 98ක් පමණ තිරුවානා ඇතිබව සොයාගෙන ඇත. ඒවායේ සුළු ප්‍රමාණයක් අපද්‍රව්‍ය ලෙස ඇත. මෙම නිධි වීදුරු සහ පිඟන් භාන්ඩ නිෂ්පාදනයට අමුද්‍රව්‍යයක් ලෙස යොදාගනී.

ගංගා ආශ්‍රිතව මෑත කාලයේ තැම්පත් වූ වැලි නිධිවල ඇති අපද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය වැඩිය. එම නිසා මෙම වැලි ඉහත සඳහන් කර්මාන්ත වලට යොදා නොගනී. කෙසේ නමුත් මෙම වැලි ඉහත සඳහන් කර්මාන්ත වලට යොදා නොගනී. කෙසේ නමුත් මෙම වැලි ඉදිකිරීම් කර්මාන්තයට විශාල ලෙස යොදා ගනී. ලංකාවේ ඇති මහවැලි කැළණි කළු, දැදුරු ඔය, මහ ඔය, සහ වලවේ යන ගංගා ආශ්‍රිතව විශාල ලෙස වැලි තැම්පත් වෙයි. මෙම නිධි වලට ඇති ඉල්ලුම අධික බැවින් සෑම ස්ථානයකම හමුවන නිධි කැනීම් කරයි. එම හේතුවෙන් විවිධ පාරිසරික ගැටළු මතු වේ. මුහුදු බඩ ප්‍රෙද්ශවල සිදුවන වැලි කැණීම් නිසා සාගර ජලය ගොඩබිම ඇති භූගත ජලය සමඟ මිශ්‍ර වීමට ඇති හැකියාව වැඩිය. එසේම තැම්පත් වන සියලුම නිධි කැණීම් කර ඉවත් කිරීම නිසා ගංගා පතුල් සහ ඉවුරු ඛාදනය වැඩි වෙයි. එසේම ගංගා වල ජල මට්ටම පහල වැටීමේ තර්ජනයකට මුහුන පා ඇත. මෙවැනි පාරිසරික ගැටලු ඇතිවන බැවින් ඉදිකිරීම් කර්මාන්තයට යොදාගන්නා ගංගා ආශ්‍රිත වැලි වෙනුවට වෙනත් අමුද්‍රව්‍ය යොදා ගැනීමට කාලය එළඹ ඇත.

ධමනි තිරුවානා

පොළව අභ්‍යන්තරයේ ඇති තාපද්‍රව ඉහළට පැමිණ පාෂාණවල දුර්වල ස්ථානවල ඝනීභවනය වීමෙන් මෙවැනි නිධි සෑදේ. මෙම තාපද්‍රව වල උෂ්ණත්වය මැග්මාවල උෂ්ණත්වයට වඩා අඩු වන අතර වැඩිපුර ජලය අඩංගු වෙයි. අප ශරීරයේ ඇති ධමනි විසිරී ඇති ආකාරයට පොළොවේ දැකිය හැකි මෙම නිධි පළලින් හා ඝනකමින් අඩු වුවත් (උපරිම මීටර් 300) දිගින් කිලෝමීටර ගණනක් වුව පැතිර ඇත. මෙම ධමනි තිරුවානා වල ඇති විශේෂත්වය නම් තිරුවානා පමණක් තිබීමය. එනම් අපවිත්‍ර ද්‍රව්‍ය අඩුය. එසේම ඉතා පිරිසිදු (සිලිකා ප්‍රමාණය 99% පමණ වේ) මෙම තිරුවාණා සුදු, අවර්ණ හෝ රෝස පැහැයක් ගනී. 


නිධි පැතිරී ඇති සුවිශේෂී ආකාරය සහ වෙනත් ඛනිජ මේවායේ ඇති තිරුවාණාවල ස්ඵටික මුහුණත් හොඳින් දැකිය නොහැකි අතර බලංගොඩ-පැල්මඩුල්ල ඇඹිලිපිටිය, ගලහ සහ මාතලේ ප්‍රෙද්ශවල දැකිය හැක. මීට අමතරව අනුරාධපුර සහ හොරොව්පතාන ප්‍රෙද්ශවලද සුළුවෙන් දැකිය හැක. විටෙක මහත් වී අනෙක් විට කුඩා වී ඇති නිධි පොළව මතුපිට කුඩා කඳුගැට ලෙස දිස්වේ. මේවායේ අපද්‍රව්‍ය ලෙස යකඩ, ටයිටේනියම්, ඇලුමිනියම්, සහ තඹ පවතී. සමහර ධමනි තිරුවානා වල රත්‍රන් පවතී. කෙසේ නමුත් අප රටෙහි රත්‍රන් අඩංගු නිධි තවමත් හමු වී නොමැත. ධමනි තිරුවානාවල අපද්‍රව්‍ය ඉතා අඩුවශයෙන් තිබුනත් 100% පිරිසිදු කිරීමට ඉහල තාක්ෂණයක් අවශ්‍යය. අප රටෙහි එම තාක්ෂණ දැනුම නොමැති බැවින් ඉතා අඩු මුදලකට තිරුවානා කුඩුකර පිටරට පටවනු ලැබේ.

ඉලෙක්ට්‍රොනික් භාන්ඩ සහ සූර්යකෝෂ වැනි ඉතා ඉහළ තාක්ෂණයක් සමඟ නිෂ්පාදනය වන ද්‍රව්‍යවලට මෙම අමුද්‍රව්‍ය යොදා ගනී. අනෙකුත් කර්මාන්ත වලට අවශ්‍ය වන තිරුවානා වල පිරිසිදුකම ඉහළ මට්ටමක තිබිය යුතු නැත. එහෙත් අපේ අනවබෝධය නිසා ධමනි තිරුවානාත් මෙවැනි කර්මාන්ත වල අමුද්‍රව්‍යක් ලෙස යොදාගනී. එය අපගේ මහඟු සම්පතක් විනාශ කරන ක්‍රියාවකි.

පෙග්මටයිට් වල ඇති තිරුවානා

පෙග්මටයිට් තිරුවානා

පෙග්මටයිට් පාෂානයේ විශාල ස්ඵටික (සමහර අවස්ථාවල මීටර් 5-10 පමණ) දැකිය හැක. එසේම බොහෝ අවස්ථාවල මේවා විපරීත පාෂාණ තුළ එක් එක් ස්ථානවලට සීමා වී ඇත. දුස්ස්‍රාවිතාව වැඩි (උකු) මැග්මාවලින් පෙග්මනයිට් නැමැති ආග්නේය පාෂාණයද සෑදේ. පෙග්මනයිට්වල තිරුවානා සහ ෆෙල්ඩ්ස්පාර් වැඩි නම් ඒවා ගැනිටික් පෙග්මනයිට් ලෙස හඳුන්වයි. පෙග්මනයිට් වල තිරුවානා පෙල්ඩ්ස්පාර් සහ තලාතු මිනිරන් වැනි කර්මාන්ත ඛනිජ මෙන්ම වෙනත් ආර්ථික වශයෙන් වැදගත් ඛනිජද හමු වෙයි. ඒ අතර පඩියං, තෝරමල්ලි, බෙරිල්, ප්ලුවොරයිට් සහ මොනාසයිට් වැනි ඛනිජද දැකිය හැක. බොහෝමයක් පෙග්මනයිට්වල තිරුවානා මැදින් (හරයේ පිහිටා ඇති අතර තිරුවානා සමඟ ෆෙල්ඩ්ස්පාර් හරයට ආසන්නව පිහිටා ඇත) සමහර පෙග්මයිට්වල විෂම ආකාරයට පැතිරුන තිරුවානා හා ෆෙල්ඩ්ස්පාර් ද දැකිය හැකිය. අප රටෙහි විවිධ ප්‍රෙද්ශවල එනම් මාතලේ, ඇළහැර, බලංගොඩ, බදුල්ල, ඇඹිලිපිටිය, සහ හපුතලේ ප්‍රෙද්ශවල මෙම පාෂාන බහුල වශයෙන් දැකිය හැක. වර්ග කිලෝමීටරයක් පමණ ප්‍රෙද්ශයක පැතිරුනු විශාල පෙග්මයිට් පාෂාණද කුඩා ප්‍රෙද්ශයකට සීමාවුන පාෂාන ලෙසද දැකිය හැක.

සමහර සමහර ප්‍රෙද්ශවල ඉතා ආසන්නයේ පිහිටා ඇති පෙග්මටයිට් පාෂාණ විශාල සංඛ්‍යාවක් පැතිරී තිබෙන බව අපිට දැකිය හැක (උදා මාතලේ ඇළහැර ප්‍රෙද්ශයේ) . ලංකාවේ පෙග්මටයිට් ප්‍රසිද්ධ වන්නේ කර්මාන්ත ඛනිජ වන, තිරුවානා සහ ෆෙල්ඩ්ස්පාර් වලටය. තලාතු මිනිරන් දැකිය හැකිමුත් ඒවා බොහෝමයක් ජීර්ණයට භාජනය වී ඇත. මෙම පාෂාණයේ විශාලත්වයෙන් වැඩි ඛනිජ ඇති නිසාත් ඒවා පැහැදිලි ලෙස වෙන්කරගත හැකි නිසාත්, ඉතා පහසුවෙන් ඛනිජ කැනීම කළ හැක. පෙග්මටයිට් වල ඉතා විශාල තිරුවාණා ස්ඵටික දැකිය හැක. ධමනි තිරුවානා මෙන් නොව, මේවායේ ස්ඵටිකවල විශාලත්වය අනුව අපවිත්‍ර ප්‍රමාණය තීරණය වෙයි. විශාල පෙග්මටයිට් පාෂාන වල මැද පිහිටා ඇති තිරුවානා ඉතා පිරිසිදු තිරුවානා වන අතර , සමහර අවස්ථාවන්හිදි මේවායේ ඇත්තේ ඉතාම අඩු (0.5) අපද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණයකි. ධමනි තිරුවානා මෙන් ආර්ථික වටිනාකමක් නොමැති වුවත් මෙම ඛනිජය පිඟන් කර්මාන්තයට සහ වීදුරු කර්මාන්තයට බහුලව යොදා ගනී. ශ්‍රී ලංකාවේ ඇළහැර, රත්තොට (මාතලේ ප්‍රෙද්ශයේ), බලංගොඩ, සහ හපුතලේ ප්‍රෙද්ශවල ඇති පෙග්මටයිට් ප්‍රධාන වශයෙන් තිරුවානා ලබාගැනීමට කැණීම් කරනු ලබයි.

ධමනි තිරුවානා සහ පෙග්මටයිට්වල ඇති තිරුවානා කැනීම් කිරීමේදී ප්‍රමිතියට නොමැති තිරුවානා ඉවත් කෙරේ. මෙසේ ඉවත් කරන ද්‍රව්‍ය නිසා විශාල පාරිසරික ගැටලු ඇතිවිය හැක. එසේම මෙම ඛනිජය ප්‍රෙයා්ජනයට ගතහැකි වෙන්ත කර්මාන්ත මොනවාදැයි හඳුනාගත යුතුය. මෙම තිරුවානා කැබලිකර ගොඩනැගිලි කර්මාන්තයට යොදාගන්නට සුදුසු දැයි සොයාබැලිය යුතුය.

විපරීත වූ තිරුවානා 
 

විපරීත වූ තිරුවානා

මෙම තිරුවානා නිධි උස්බිම් සංකීර්ණයේ සුලභ ලෙස දැකිය හැකි පාෂාණයකි. අනෙක් තිරුවානා නිධි මෙන් පිරිසිදු නොවන විපරිත තිරුවානා වල අපද්‍රව්‍ය ලෙස විවිධ ඛනිජ හමුවේ. සිලිකා ප්‍රමාණය 90ටත් වඩා අඩු අගයක් ගනී. මෙම නිසා අනෙක් තිරුවානා නිධිමෙන් ප්‍රෙයා්ජනයට ගත නොහැක. නමුත් මෙම පාෂාණය කුඩුකර ඉදිකිරීම් කර්මාන්තයට යොදා ගත හැක. එසේම ගොඩනැගිලි සහ ගෙවතු අලංකරණයටද යොදාගත හැක.

මෙම ලිපියේ අඩංගු සියලු කාරණා ආචාර්ය එච්.එම්‍.ටී.ජී.ඒ පිටවල සහ ආචාර්ය ජී.ඩබ් ඒ රොහාන් ප්‍රනාන්දු විසින් රචිත ශ්‍රී ලංකාවේ ඛනිජ සම්පත් නැමැති කෘතියෙන් උපුටා ගන්නා ලදී.